Erken de rouw om verloren ouderschap

Noem een embryo geen kind, en noem een miskraam voortaan zwangerschapsverlies, schrijven zes vrouwen. En maak eindelijk werk van speciaal verlof om dat trauma te verwerken.

Amélie Meulder

(advocate,feministe,dietweekeerhaarzwangerschapvroegtijdigheeftlatenafbreken),

Simonne Stuyck

(auteurvandeblogMamma2be),

Miriam Ben Jattou

(advocate,oprichtsterenvoorzitstervandeVZWFemmesdedroit),Nathalie

Meunier(doula,die

eenvroegezwangerschapsafbrekingonderging),Céline

Timmermans

(klinischpsycholoogenuniversitairpsychotherapeut,gespecialiseerdinperinatalezorg),

Marine Vanwetswinkel

(doula).

Enkele dagen geleden getuigde Julie Van den Steen op sociale media over het zwangerschapsverlies dat haar afgelopen zomer overkwam, en de pijnlijke gevolgen die ze daar nog altijd van draagt. Ook wij hebben een zwangerschapsverlies ervaren of werken met vrouwen die dat meemaken. Wij kennen de gevoelens van verdriet, woede, eenzaamheid en zelfs schaamte die er vaak mee gepaard gaan.

Een op de vier zwangerschappen eindigt vroegtijdig, als een spontane zwangerschapsonderbreking – een ‘miskraam’ – of als een ingreep om medische redenen. De vroegtijdige beëindiging van de zwangerschap vindt plaats vóór de zwangerschapsduur van 180 dagen waaraan de wet het recht op zwangerschapsverlof en andere daarmee samenhangende rechten ter bescherming van het moederschap verbindt.

Een op de tien vrouwen zal waarschijnlijk zo’n gebeurtenis meemaken tijdens haar zwangerschap. Wij maakten het minstens één keer mee. Wij kennen allemaal vrouwen en mannen, koppels die het hebben meegemaakt. Voor toekomstige ouders is die beproeving vaak een schok, een stil drama waarvan de pijn in de schaduw wordt beleefd en waarop onze samenleving zich nauwelijks voorbereidt. Hoewel het vaak een bijzonder traumatische ervaring is, blijft de kwestie van de vroegtijdige beëindiging van een zwangerschap, spontaan of medisch, moeilijk bespreekbaar in onze samenleving.

De term ‘miskraam’ is niet gepast, omdat hij de lading niet dekt: er zijn veel aspecten aan zwangerschapsverlies, die ook medisch kunnen zijn, ongeacht de oorzaak of reden. Die term impliceert ook dat je ‘misgekraamd’ zou hebben, terwijl veel vrouwen al worstelen met gevoelens van schuld of falen. Daarom proberen wij dat woord te vermijden en gebruiken wij liever de term ‘zwangerschapsverlies’.

Nooit onschuldig

Het huidige juridische vacuüm verplicht vrouwen om ziekteverlof te nemen als ze tijd nodig hebben om fysiek en emotioneel van die ervaring te herstellen, en verplicht hun partner om vrijaf te nemen. Dat is onaanvaardbaar onrechtvaardig. Zwangerschapsverlies, spontaan of medisch, is een sociale kwestie, een potentiële fase van het moederschap, laten we dat erkennen.

Voor veel vrouwen en stellen heeft zwangerschapsverlies zowel fysieke als psychologische gevolgen. Ook al ervaart niet iedereen het even slecht, het is nooit een onschuldige gebeurtenis. En juist omdat zwangerschapsverlies zo vaak voorkomt, moeten we rekening houden met de gevolgen ervan voor de volksgezondheid. Er is nauwelijks informatie over hoe je vrouwen en hun partner kunt helpen om die gebeurtenis te doorstaan, zodat ze met een gerust hart opnieuw een zwangerschap kunnen overwegen.

De impact en de gevolgen van zwangerschapsverlies worden daardoor nog te vaak onderschat. Dat kan het verwerkingsprocesdanig bemoeilijken en zelfs het risico verhogen op een postnatale depressie bij een volgende zwangerschap.

Artsen, paramedici en andere zorgverstrekkers die vrouwen en stellen begeleiden bij zwangerschapsverlies, doen hun best om het ontbreken van een zorgprotocol te compenseren, maar het is absoluut noodzakelijk om voorlichtingscampagnes op te zetten en specifieke, multidisciplinaire zorgafdelingen op te richten voor de fysieke en mentale pijn die vaak met die beproeving gepaard gaat.

Door zwangerschapsverlies te erkennen en er rekening mee te houden in de wet, wordt het mogelijk zorg te dragen voor de mensen die dat meemaken. Het helpt die vrouwen en koppels het isolement te doorbreken, te praten over wat hun is overkomen en het te aanvaarden.

Gidsland Nieuw-Zeeland

Door zwangerschapsverlies te erkennen en in de wet op te nemen, zou er een einde komen aan de discriminatie van vrouwen die gedwongen worden hun ziekteverlof op te nemen om een gebeurtenis te verwerken die uitsluitend te wijten is aan hun vrouw zijn.

Zo’n erkenning in de wet zou een stap in de goede richting zijn op sociaal vlak en op het vlak van gendergelijkheid. Kijk naar Nieuw-Zeeland, dat in maart 2021 een wet heeft aangenomen die een bijzonder verlof van drie dagen toekent aan vrouwen die een zwangerschapsverlies meemaken én aan hun partner.

Een erkenning in de wet kan ook voorkomen dat het leed van vrouwen en hun partner wordt gebruikt door ultraconservatieve bewegingen om de verworven rechten van vrouwen op vrijwillige zwangerschapsafbreking terug te schroeven.

Zwangerschapsverlies in de wet opnemen is een erkenning van de beproeving en de pijn die vrouwen voelen, in hun lichaam en mentaal. Het zou een juridisch kader bieden, zodat niemand meer zijn toevlucht moet zoeken in een officiële naam voor het embryo en een inschrijving in het bevolkingsregister (wat nu kan vanaf 140 dagen zwangerschap). Zwangerschapsverlies is een kwestie van volksgezondheid, niet van de burgerlijke stand van het embryo.

De erkenning van een recht op specifiek verlof in geval van zwangerschapsverlies belangt ons allemaal

De impact van zwangerschapsverlies wordt onderschat. Dat verhoogt het risico op postnatale depressie bij een volgende zwangerschap

ning staat. Ze leerde over Charles Darwin, survival of the fittest en zo. Misschien zijn fysieke beschermingsmiddelen, zoals een fietshelm en een reflecterend hesje, niet genoeg en kan ik beter ook in een mentaal harnas investeren.

Ik google ‘hoe bescherm je jezelf in de jungle’ en vind tien survivaltips die mijn leven kunnen redden. Drinkbaar water is in dit geval geen probleem, maar ook geen oplossing. Een machete op zak lijkt me een bijzonder slecht idee. De laatste tip behandelt mentale kwelling, het gevolg als je geen uitweg uit de jungle kan vinden. ‘Het beste wat je kunt doen, is het verstand op nul zetten. Of denk aan thuis, de start van de vakantie of aan wat je gaat doen zodra je weer thuiskomt.’

Oké Google. Ik probeer het.

Ilse Degerickx

Gent