Aftellen tot een ongemakkelijk verjaardagsfeestje
In Totém wordt de zevenjarige Sol geconfronteerd met de terminale ziekte van haar vader tijdens de voorbereidingen voor zijn laatste verjaardagsfeest. Een sterke, ingetogen film over leren loslaten.
Totém
Van: Lila Avilés
Met: Naíma Sentíes en Montserrat Marañon (95 min.)
In de bioscoop ★★★★☆
Met een regenboogpruik en clownsneus op, en een ietwat gegeneerde blik in de ogen, wordt de zevenjarige Sol afgezet aan het huis van haar opa. Het is tekenend voor de geforceerd feestelijke sfeer die in het huis hangt. De hele familie is in de weer om een verjaardagsfeest te organiseren voor Tona, Sols vader, maar die blijft liever in zijn bed liggen. De 27-jarige kunstenaar heeft terminale kanker, en wil niet dat iemand ziet hoe mager hij geworden is. Zelfs zijn dochter houdt hij op afstand.
De sfeervolle en ingetogen Mexicaanse film Totém volgt de voorbereidingen van het feest door de ogen van Sol. Haar tantes hebben het te druk om zich om haar te bekommeren: ze moeten hun haar kleuren, opruimen of taart bakken. De camera dwaalt samen met het meisje langs de benen van de volwassenen door de gangen van het gigantische huis. Ze plaatst slakken op schilderijen in de gang, neemt een slok van een fles wijn en zoekt de antwoorden die de volwassenen haar niet willen geven bij Siri. De virtuele assistent kan haar niet vertellen wanneer haar vader zal sterven, maar weet wel wanneer de wereld zal eindigen: over miljoenen jaren, wanneer de zon in een grote rode bol verandert.
Codetaal
Verwacht geen hoogoplopend drama of verrassende plotwendingen. Regisseur Lila Avilés onderzoekt grote thema’s in kleine scènes en raakt zo de juiste snaar. Het scenario baseerde ze deels op haar eigen herinneringen. Totém is een ode aan haar dochter, die net als Sol op jonge leeftijd haar vader verloor. De hele film lang voel je de onmacht en het stille verdriet.
De jonge actrice Naíma Sentíes maakt van Sol allesbehalve een kwetsbaar vogeltje, ze vertolkt haar met een ingetogen kracht. Het is nog maar haar eerste rol, maar ze draagt de film met verbazingwekkend veel naturel. Zoals zo vaak het geval is bij kinderen, weet Sol beter wat er gaande is dan de volwassenen rond haar lijken te denken. Met hun makkelijk ontcijferbare codetaal – che-mi-mothera-pi-pie – onderschatten ze wel heel hard hoe alert kinderen zijn. Misschien beseft de zevenjarige wel beter dan haar tantes en oom dat dit verjaardagsfeest een afscheidsfeest is.
Duiveluitdrijver
Met veel gevoel voor detail portretteert Totém een chaotische familie waarin iedereen op een andere manier omgaat met de naderende dood. Sols norse opa Roberto, die zijn stem is verloren na keelkanker, perfectioneert een bonsaiboompje. Tante Nuria heeft uit solidariteit met haar broer haar haar afgeknipt. Tante Ale haalt er een duiveluitdrijver bij, die negatieve energie verdrijft met behulp van emmers water en een brandende homp brood – en die en passant vermeldt dat ze ook Tupperware verkoopt.
Totém heeft het over afscheid, onmacht en pijn, maar Avilés brengt die thema’s met zoveel subtiliteit dat de film nooit loodzwaar aanvoelt. Het gaat net zo goed over het leven, in al zijn vormen. Scènes in het huis worden afgewisseld met close-ups van insecten en planten. Terwijl de volwassenen de dood proberen op afstand te houden, is Sol de enige die al dat leven om hen heen opmerkt.
Totém heeft het over afscheid, onmacht en pijn, maar brengt die thema’s met zoveel subtiliteit dat het nooit loodzwaar aanvoelt