Fransen wonen in bomen om snelweg tegen te houden: “Betogen volstaat niet meer”
Tussen Toulouse en Castres stuit de aanleg van een snelweg op protest. Milieuactivisten zitten er in de bomen om het project, “dat niet meer van deze tijd is”, tegen te houden. Maar volgens voorstanders is de snelweg noodzakelijk om de streek in leven te houden.
Op de grond staan getimmerde hutjes, een rij tenten en een toilet in de vorm van een put in de grond. Door de lucht suist een ‘bola’, een touw met aan de uiteinden twee ballen, gevuld met rijst en linzen. In Patagonië gebruiken gaucho’s die om vee te vangen. Hier, in het zuiden van Frankrijk, zijn het ‘zadisten’ die ze om een heel andere reden de lucht in slingeren. Dit stukje land is een ZAD, een Zone à Défendre, in dit geval tegen de aanleg van een nieuwe snelweg die het stadje Castres beter moet verbinden met Toulouse.
Een twintigtal bewoners van de ZAD maakt zich op voor het echte werk. Er worden bivakmutsen aangetrokken, mond- en gasmaskers opgezet en duikbrillen aangetrokken. Uitgerust met rijst, linzen, havermout en appels aan een touwtje stappen ze door een bos tot aan een open veldje. Het doel: hun ‘eekhoorns’ voeden. Niet die met een pluimstaart. Wel drie kameraden die al 36 dagen in de bomen leven om te voorkomen dat die gekapt worden.
“Als ze eruit komen, worden ze gearresteerd”, vertelt een van hen. “De politie probeert te verhinderen dat we hen eten brengen. Het is een uitputtingsslag. Ze overleven nu op boomknoppen en suikerwater.”
Zodra de groep in actie treedt, opent de politie het vuur, want de bomen staan op privéterrein. Een dikke wolk traangas vult de lucht. De sfeer is grimmig. De Verenigde Naties tikten Frankrijk al op de vingers voor de harde aanpak van de boomklimmers.
Na een kwartiertje zit de strijd erop. Tevreden keert de groep terug naar het basiskamp. Er is wat eten in de bomen geraakt, tot grote vreugde van de hongerige ‘eekhoorns’.
“Die apen in de bomen? Stedelingen die thuis een gebrek hebben aan natuur, moeten ons niet de les komen spellen over hoe wij hier moeten leven”
Guy Bousquet
Eigenaar tuincentrum
Twee versnellingen
Terwijl hij zijn gasmaker uittrekt, vertelt Nausicaa – iedereen gebruikt hier een schuilnaam, uit angst om vervolgd te worden – hoe zijn ouders en grootouders meeliepen in betogingen en zo rechten afdwongen. “Ik heb het gevoel dat dat niet meer volstaat. Als het over het klimaat gaat, lijken onze leiders steeds dover en blinder.”
Meer dan 1.500 wetenschappers schreven een brief naar president Emmanuel Macron om te vragen het snelwegproject af te blazen. Maar “de A69 komt er”, zei voormalig minister van Transport Clément Beaune tegen een activist die zich in een boom tegenover zijn Parijse ministerie had genesteld. De voorbije weken klommen boomklimmers ook in Brussel en Straatsburg in de bomen in de hoop op hulp van Europa.
De A69, een snelweg van 53 kilometer, moet naast de bestaande route nationale komen. Zo zul je 15 (volgens tegenstanders) à 25 (volgens voorstanders) minuten sneller van Toulouse naar Castres kunnen rijden. Of toch wie het wil en kan betalen, want een enkele rit op de betaalweg zal 6,77 euro kosten, liet uitbater Atosca weten.
Zo wordt het Frankrijk met twee versnellingen hier heel tastbaar. Automobilisten die gratis over de route nationale blijven bollen aan negentig kilometer per uur zullen degenen die betalen naast zich voorbij zien schieten.
In Frankrijk staat de auto symbool voor vrijheid. Volgens een wet uit 1995 moeten alle Fransen in maximaal 45 minuten aan de oprit van een snelweg raken.
Maar de tijden zijn veranderd. Een recente peiling van bureau Ifop leert dat een op de drie Fransen door de inflatie betaalwegen links laat liggen als er een gratis alternatief bestaat, al verliezen ze daar tijd mee. Een snelweg is dus niet meer van deze tijd, vinden tegenstanders.
Gelijke kansen
Daar is niet iedereen het mee eens. Bij een koffie in het winkelcentrum aan de rand van Castres legt Antony Frandsen uit waarom hij een Facebook-groep oprichtte vóór de nieuwe snelweg. Hij is afkomstig uit Normandië. Een stukje Frankrijk afgesloten van de wereld, tot er een snelweg kwam die het leven daar veranderde. “Hier is het hetzelfde. Ik ben blij dat ik hier niet moest opgroeien. Het gaat ook over gelijke kansen. Je hebt vijf keer minder kans om te sterven op een snelweg dan op een route nationale”, beroept hij zich op cijfers van de Vereniging van Franse snelwegmaatschappijen.
“We hebben politici verkozen die de snelweg in hun programma hadden staan. De stille meerderheid is dus voor”, besluit hij. “Maar we horen alleen een radicale minderheid die betoogt. Dat maakt me kwaad. Hun 21 bezwaarschriften werden afgewezen. Hun democratische pad loopt dood en dus willen ze hun willetje doorduwen.”
Na de koffie stapt Frandsen de immense parking over naar een groot tuincentrum. De eigenaar, Guy Bousquet, staat aan het hoofd van een vereniging die bedrijfsleiders uit de streek groepeert rond het snelwegproject. Ondanks het boomende Toulouse vlakbij zullen bedrijven zich hier niet komen vestigen, vreest de ondernemer. “De streek vergrijst en de bevolking neemt af. Er zijn weinig arbeidskrachten om de machine draaiende te houden. Een snelweg kan bedrijven én inwoners lokken.”
Bousquet is streng voor de boomklimmers. “De apen”, noemt hij ze. “Stedelingen die thuis een gebrek hebben aan natuur, moeten ons niet de les komen spellen over hoe wij hier moeten leven. Dat stukje asfalt is niet het einde van de wereld. De planeet zal er niet door vergaan.”
Hulp van pimpelmees
Op een boogscheut van de bedreigde bomen plant koeienboer Bruno Cabrol honderden bomen. “Om alle gekapte bomen te compenseren. Maar vooral om schaduw te creëren voor de koeien. Vorig jaar was het hier bijna 36 graden in oktober. Als we blijven betonneren en bomen kappen, loopt het mis”, merkt hij dagelijks. De snelweg zal dwars door zijn velden lopen, maar hij vreest vooral dat het grondwaterpeil, in de streek soms al gevaarlijk laag, verder zal zakken.
Dit weekend kregen de activisten plots hulp uit onverwachte hoek. De klimmers merkten hoog in de bomen een pimpelmees op die er zijn nestje maakte. Het maakte van het bedreigde bosje plots een “zone van grote ecologische waarde”, waar alvast tot september geen bomen gekapt mogen worden. Een grote overwinning, dankzij een klein vogeltje.