De Etrusken hielden van Kraftwerk
Met La chimera bouwt Alice Rohrwacher verder aan haar wonderwereld tussen neorealisme en symbolisme, voorbij Rossellini en Fellini. Altijd een plezier om (iets van) haar terug te zien.
La chimera
Van: Alice Rohrwachter Met: Josh O’Connor, Carol Duarte, Vincenzo Nemolato, Isabella Rossellini ★★★★☆
Na wonderlijke films als Le meraviglie (2014) en Lazzaro felice (2018) weet je ongeveer wat je mag verwachten van een nieuwe Alice Rohrwacher: een pastorale wereld buiten de tijd, met een zonevreemde hoofdfiguur, een botsing met een zelfvoldane beschaving en Alba, de zus van de regisseuse, in een glans(bij)rol. Maar van een nieuwe Rohrwacher weet je ook dat niets is zoals je zou verwachten. In een bucolisch paradijs kweken ze soms hun eigen gifappels en ook stiefmoeders zijn zelden alleen maar slecht.
In La chimera is Arthur de zonderling in een troep outsiders. Is hij een aan lager wal geraakte archeoloog of een medium met een zwak voor antiek? Of is het zijn verloren geliefde Beniamina naar wie hij overal graaft, tussen aarde en hemel? Arthur woont in een zelfgebouwde keet tegen de buitenmuur van een gemeenschap aan de rand van een samenleving. Als een opgeschoten wichelroede laat hij zich gewillig gebruiken door een lokale bende grafplunderaars. Dat klinkt hard, want er is veel plezier en camaraderie, maar hoe meer hebzucht er in het spel komt, hoe minder het een spel blijft.
Vagebond met triangel
Die maatschappijkritiek zit ook in de voorgaande films van Alice Rohrwacher: hoe het kapitalisme – van pre tot post – knaagt aan ons weefsel, aan onze natuur en onze cultuur. Dat doet ze niet belerend, maar met parabels vol kleur en fantasie, geworteld in het neorealisme van Roberto Rossellini en het magische van Federico Fellini. Levenswijsheden kunnen uit kindermonden rollen, lessen worden meegezongen door een vagebond met een gitaar en een triangel. In een film van Rohrwacher voel je die mediterraanse verbondenheid tussen zigeuners uit Andalusië en de balkanfanfare van Emir Kusturica, maar ook de diepe geschiedenis die we delen als Europeanen. En dan kan een verwaaide Engelsman zich thuis wanen op een Italiaans platteland, en even ontheemd zijn als de locals tegenover een oprukkende moderniteit. Of schuiven eeuwenoude scherven van een Etruskische schat in elkaar op de romantische robotklanken van Kraftwerk.
Met Josh O’Connor heeft Rohrwacher trouwens weer de perfecte hoofdacteur beet. Voor haar vorige film Lazzaro felice moest ze debutant Adriano Tardiolo nog ergens van de schoolbanken plukken, terwijl O’Connor Netflixberoemd werd met zijn vertolking van Prins Charles in The crown. In La chimera blijft hij l’inglese, een buitenstaander in een verfomfaaid kostuum met trieste ogen die af en toe oplichten als hij meent iets te hebben gevonden. Waar zijn roversbende juicht om een onschatbaar beeld van een mythisch dubbelwezen, een chimaera, dat hun fortuin kan doen keren, ziet Arthur vooral de gelijkenis met de liefde van zijn leven in het gelaat van een halfgodin. Een chimaera is ook een hersenschim. Onvindbaar, tot op het moment dat hij voor eens en voor altijd stopt met zoeken.
Is Arthur een aan lager wal geraakte archeoloog of een medium met een zwak voor antiek?