Navo bekijkt hoe ze steun aan Oekraïne Trumpbestendig kan maken
Met zijn voorstel om voor Oekraïne een fonds van 100 miljard euro op te richten, probeert Navo-baas Jens Stoltenberg Kiev meer zekerheid te geven.
Bij de bondgenoten bestaat er geen twijfel over dat de oorlog in Oekraïne nog lang zal duren. Daarom wordt het cruciaal dat er meer continuïteit komt in de wapenleveringen. Nu hangen die helemaal af van de bereidwilligheid van de afzonderlijke landen. De voorbije twee jaar konden Navofunctionarissen niet genoeg beklemtonen dat niet het militaire bondgenootschap wapens leverde, maar de lidstaten. Daarmee probeerde de Navo op zijn minst het beeld te creëren dat ze geen direct betrokken partij was in de oorlog.
Maar Jens Stoltenberg wil de Rubicon oversteken. Tijdens een bijeenkomst van de Navo-ministers van Buitenlandse Zaken legde de afscheidnemende secretaris-generaal het voorstel op tafel om een fonds van 100 miljard euro op te richten, waarmee de alliantie over een periode van vijf jaar wapens zelf wapens aankoopt. Hoewel hij er nauwelijks details over wilde geven, is het de bedoeling dat het fonds wordt gespekt met bijdragen van de 32 lidstaten. De eerlijkste manier om die te verdelen, is ze afhankelijk maken van het bnp van een land. Estland stelde meteen voor dat elk land 0,25 procent van zijn bnp stort.
Hongarije
De eerste reacties op het plan waren niet negatief. De Duitse minister van Buitenlandse Zaken, Annalena Baerbock, sprak van een “juist en belangrijk” plan, dat meer structuur kan brengen in de wapensteun. Ook Polen schaarde er zich onmiddellijk achter. Toch blijft het afwachten of het plan ook realiteit wordt. Alle 32 lidstaten moeten ermee instemmen en dat wordt niet evident. Hongarije was er als de kippen bij om het neer te sabelen. “We steunen geen enkel voorstel dat de Navo dieper in de oorlog trekt”, schreef de woordvoerder van de regering op X.
Echt dwarsliggen willen de Hongaren nog niet. Stoltenberg beklemtoonde dat hij de voorbije dagen twee keer met de Hongaarse premier had gebeld en dat hij aandachtig zou luisteren naar de bezorgdheden van Boedapest. “De Navo blijft absoluut een defensieve organisatie. We spreken niet over de aanwezigheid van Navo-militairen in Oekraïne. We leveren enkel steun van buitenaf.” Het plan om de steun aan Oekraïne robuuster te maken zal de komende weken in elk geval verder besproken worden. Stoltenberg hoopt op een doorbraak tegen de top van Washington, begin juli.
Dat Stoltenberg de hulp aan Oekraïne beter wil structureren en duurzamer wil maken, heeft verschillende redenen. Hij weet dat hij de Oekraïners geen Navolidmaatschap kan aanbieden. Dat blijft vooral voor de Amerikanen een no-go. Daarom probeert hij hen op andere manieren het gevoel te geven dat ze structureel en op lange termijn op de alliantie kunnen rekenen.
Dat de Navo de wapensteun meer zelf wil coördineren, heeft ook te maken met de Amerikaanse verkiezingen. Als Donald Trump opnieuw president wordt, dreigt de Amerikaanse steun helemaal op te drogen. Met een fonds waarin alle lidstaten geld storten, wordt meer zekerheid ingebouwd. De voorbije twee jaar coördineerden vooral de VS de militaire steun. Dat gebeurde tijdens het “Ramstein-overleg”, waar ook niet-Navo-bondgenoten aan tafel zitten. Met de eventuele komst van Trump dreigt dat overleg averij op te lopen. De nieuwe formule waaraan Stoltenberg werkt, moet dat risico indijken.
Luchtafweer nodig
Met een fonds waarin alle lidstaten geld storten, wordt meer zekerheid ingebouwd
Probleem blijft dat Oekraïne vooral op heel korte termijn munitie en luchtafweer nodig heeft. Met zeven Patriot-systemen zouden de grote Oekraïense steden al veel beter beschermd zijn tegen de Russische luchtaanvallen. Maar zelfs die komen er voorlopig niet. “Wat is de macht van het Westen als ze dat niet kunnen leveren”, merkte de Oekraïense minister van Buitenlandse Zaken, Dmitro Koeleba, cynisch op in een interview met NRC.
Het belangrijkste initiatief dat de Oekraïners snel kan helpen, is de munitiecoalitie die Tsjechië op de been heeft gebracht en waarmee de komende maanden 800.000 granaten aangekocht worden. Volgens Praag is er al genoeg geld gestort om 300.000 granaten te kunnen kopen. “Maar wil men de 800.000 halen, dan moet er dringend geld bijkomen”, aldus de Tsjechische minister van Buitenlandse Zaken. Dat doet vermoeden dat ook Stoltenbergs plan van 100 miljard nog een lange weg te gaan heeft.