Na de koers wil Visma-meesterbrein nu ook het voetbal doorgronden
Met Merijn Zeeman verliest Visma-Lease a Bike zijn tactisch genie. De Nederlandse sportdirecteur maakte van de ploeg van Wout van Aert ’s werelds beste wielerteam en mag zijn wetenschappelijke en datagedreven aanpak straks gaan implementeren bij voetbalclub AZ.
De ploeg móét door. Dat was de boodschap van Merijn Zeeman (45), sportdirecteur van VismaLease a Bike, daags na de zware val van Wout van Aert in Dwars door Vlaanderen vorige week. In één klap waren de maandenlange voorbereidingen van team en renner voor niks geweest. “Dat is wielrennen”, zuchtte Zeeman de volgende dag. “Nu moet je snel kunnen schakelen, en ik vind dat net een grote kwaliteit van de ploeg.”
Het Nederlandse team zal opnieuw een beroep moeten doen op die veerkracht, nu blijkt dat Zeeman straks vertrekt. Woensdag werd bekend dat hij per 1 december aan de slag gaat als algemeen directeur van voetbalclub AZ. Een groot verlies voor Visma-Lease a Bike. “Merijn is van onschatbare waarde geweest. We hebben samen de ploeg opgebouwd”, zei eigenaar-ceo Richard Plugge in een persbericht.
Cultuurverandering
Zeeman geldt als een van de architecten van de Nederlandse succesformatie. Hij begon er in oktober 2012 als ploegleider, toen nog met Rabobank als hoofdsponsor. Maar toen de bank twee weken later stopte met de sponsoring vanwege dopingschandalen, werd het team plots het lachertje van het peloton. “We waren een ploeg in verval, alle zekerheid was verdwenen, er hing een hele negatieve sfeer”, zei Zeeman daar later over in NRC.
Samen met Plugge en hoofdcoach Mathieu Heijboer ging Zeeman in 2015, na de komst van sponsoren LottoNL en Jumbo, aan de slag met een cultuurverandering. Als ze de besten van de wereld willen worden, bedachten ze, moeten niet alleen de renners maar de hele organisatie op topniveau functioneren, zijzelf incluis. Een meerjarenplan werd neergepend, Zeeman verslond managementboeken op zoek naar ideeën, en de blik werd verruimd naar andere sporten zoals zwemmen, schaatsen, voetbal en rugby om kennis te vergaren.
Vanaf dat moment ging het gestaag opwaarts met de ploeg, met Plugge als financiële baas, Heijboer als coach die renners beter maakt en Zeeman als tactisch brein. In de begeleiding van de ploeg werd steeds minder aan het toeval overgelaten: meerdere hoogtestages per jaar, eigen matrassen in de Tour de France, bietensap direct na een race voor een beter herstel of tijdritfietsen zonder lak om gewicht te besparen.
Grote hoogten
Het past bij Zeemans obsessieve benadering van de sport. Over alles waarop invloed uitgeoefend kan worden, wil hij ook daadwerkelijk controle hebben. “Net als artificiële intelligentie proberen we te kijken welke factoren een rol spelen in de koers en wat de mogelijke uitkomsten zouden kunnen zijn als je die beïnvloedt”, sprak Zeeman vorige week nog over de voorbereiding op de Ronde van Vlaanderen. “Zo proberen we de wielersport te doorgronden.”
Die aanpak van Zeeman en co. leidde tot grote hoogten. In 2022 won het team met Jonas Vingegaard voor het eerst de Tour de France. Het jaar erop werd er geschiedenis geschreven door als eerste team ooit alle drie de grote rondes (Tour, Giro, Vuelta) te winnen.
Maar tegenslag is er ook, en die komt bij Zeeman extra hard aan, zeker als het onverwacht is. Dat kopman Primoz Roglic in 2021 in de voorlaatste etappe de Tourzege verspeelde aan Tadej Pogacar, ervoer Zeeman als het overlijden van een dierbare, zei hij later. Na de valpartij van Van Aert vorige week stond Zeeman als een geslagen hond de pers te woord, ook al had Visma-renner Matteo Jorgenson net de koers gewonnen.
Op stage met Ten Hag
Dat Zeeman nu een overstap naar het voetbal maakt, valt niet uit de lucht. Als sportdirecteur bij VismaLease a Bike keek hij al mee in de keukens van AZ en Ajax. Vorig jaar probeerde FC Twente hem vergeefs te verleiden tot een carrièreswitch.
En Zeeman had de afgelopen jaren regelmatig contact met Erik ten Hag, de al net zo obsessieve coach van Manchester United, met wie hij al eens meeliep op trainingskamp.
Bij AZ, de huidige vierde in de Eredivisie, treft Zeeman – zelf een geboren Alkmaarder– een sportorganisatie die net als hij veel waarde hecht aan een op wetenschap gestoelde werkwijze. Onder zijn voorganger Robert Eenhoorn, die uit het honkbal kwam, is de voetbalclub en haar jeugdopleiding de afgelopen jaren sterk gemoderniseerd. Sinds een paar jaar is Billy Beane, die beroemd werd met zijn datagedreven en succesvolle aansturing van de Amerikaanse honkbalclub Oakland Athletics, er aandeelhouder en adviseur. Bij AZ moet Zeeman een bedrijf met ruim 250 werknemers gaan runnen.
Zeeman en Plugge zeiden altijd dat ze met Visma-Lease a Bike een decennium van succes wilden neerzetten, voor Zeeman loopt het verhaal nu al ten einde. “Ik geloof dat het voor ieders ontwikkeling goed is om na verloop van tijd op zoek te gaan naar nieuwe uitdagingen en prikkels”, reageerde Zeeman in een persbericht. In zijn aankondiging bij AZ luidde het: “Ik verheug me erop om ook in de voetbalwereld volgende stappen te zetten.”
Onder Zeeman werd bij Visma-Lease a Bike steeds minder aan het toeval overgelaten. Het past bij zijn obsessieve benadering van de sport. Over alles wil hij controle hebben