Koning Auto zal bloeden in Manhattan
Autoverkeer in de stad belasten, veroorzaakt altijd en overal stampei. Toch is het precies dat wat New York van plan is. Maar ook daar is de strijd nog niet gestreden.
“It’s bullshit!”, vloekt mijn Amerikaanse vriend Nate, “’t Is de zoveelste manier om iedereen die niet rijk is uit de stad weg te houden”. Hij, een krasselende muzikant die in Brooklyn woont, rijdt vaak over de East River naar Manhattan met een auto vol instrumenten. Binnenkort zal hij flink minder overhouden aan zijn optredens, want zopas besliste de Metropolitan Transportation Authority (MTA) om vanaf 15 juni een nieuwe verkeerstaks in te voeren: wie tussen 5 en 21 uur de drukke zone onder Central Park inrijdt, zal 15 dollar moeten ophoesten. Momenteel doen zo’n 900.000 voertuigen dat elke dag, en de MTA hoopt dat het er minstens 100.000 minder worden door de ‘ congestion pricing’ . Ze wil zo het dagelijkse verkeersinfarct aanpakken, de vervuiling en het lawaai terugdringen, en de opbrengst, naar schatting 1 miljard dollar per jaar, investeren in het openbaar vervoer.
Zes lopende rechtszaken kunnen de invoering van de taks nog vertragen en het wás al een werk van lange adem: een versie van het huidige plan werd in 2007 op tafel gelegd door de toenmalige burgemeester Michael Bloomberg. Toen sneuvelde het, maar in 2017 pikte gouverneur Andrew Cuomo het weer op en raakte het door het staatscongres. Nu is er eindelijk ook een akkoord over de precieze heffingen, en die zijn vrij drastisch: er komt een uitzondering voor de heel lage inkomens, maar verder zal iedereen moeten bijdragen, ook degenen die in de betalende zone wonen.
Hels verkeer
Met de nieuwe taks treedt New York in de voetsporen van steden als Stockholm, Singapore en Londen. Eigenlijk is het een ongelofelijke doorbraak in het autogekke Amerika. Ter vergelijking: in België komt rekeningrijden of de slimme kilometerheffing nog weinig ter sprake sinds Ben Weyts in 2019 besloot dat er “geen draagvlak” voor was. Ook nu, in de aanloop naar de verkiezingen, hoor je er nauwelijks wat over. Ondanks al het fileleed blijft de politieke watervrees in België te groot … tot straks alles stil én onder water staat?
Met de metro rijden is ook geen pretje. Mijn vriend Nate spreekt van “een ondergronds opvangcentrum voor daklozen en mentaal gehandicapten”
Hopelijk zal New York nu bewijzen dat het kan. Want het is dan wel een van de weinige Amerikaanse steden waar je zonder auto kunt – tenzij om inkopen te doen of om upstate de natuur in te trekken – toch is ook in New York de auto nog steeds koning. 45 procent van de huishoudens heeft er een, en sinds de pandemie zit dat percentage in de lift. In Manhattan heeft slechts 22 procent van de huishoudens een auto, veelal zijn dat de rijkste bevolkingslagen, maar de vele pendelaars maken van het verkeer een hel.
Fiets en metro
Fietsen wint nochtans aan terrein. Je kunt overal blitse, zilvergrijze e-bikes met een paars neonlicht huren, en er wordt enorm geïnvesteerd in infrastructuur. Spijtig genoeg blijft fietsen gevaarlijk: vorig jaar vielen er dertig doden bij aanrijdingen.
Met de metro rijden is ook niet per se een pretje. Van de 472 stations liggen er vele schabouwelijk bij en alleen al vorige week vonden er vier dodelijke incidenten plaats. Mijn ontstemde vriend Nate noemt de subway “een ondergronds opvangcentrum voor daklozen en mentaal gehandicapten” en hij is er zeker van dat de MTA zo onbekwaam is “dat ze elke dollar van die nieuwe heffing zal verkwisten”. Hopelijk krijgt hij ongelijk, en brengen de aangekondigde investeringen in nieuwe treinstellen, renovaties, hulpverlening en wapendetectoren snel zoden aan de dijk.
Veiliger fietsen en een veiligere metro zouden in elk geval meer New Yorkers over de streep kunnen trekken. In 2019 was er slechts een kleine meerderheid (52 procent) voor de nieuwe heffing, en de tegenstanders laten zich niet onbetuigd. Zo heeft de grootste vakbond voor leraars – die onderbetaald zijn en dus vaak pendelen vanuit goedkopere oorden – een proces aangespannen. Het districtshoofd van het dwarse stadsdeel Staten Island, waar veel oudere Republikeinen wonen, deed hetzelfde, en New Yorks manmoedige brandweerlieden stribbelen ook tegen.
De National Association for the Advancement of Colored People (NAACP) vreest dat de snelwegen door de reeds vervuilde Bronx nog drukker zullen worden, en dan zijn er nog de bewonersverenigingen uit de Upper West die bang zijn dat hun wijk, vlak boven de betalende zone, een par
keernachtmerrie tegemoetgaat. Tot slot heeft de gouverneur van New Jersey, de deerniswekkende staat aan de overkant van de Hudson, de MTA voor de rechter gedaagd in naam van de 60.000 New Jerseyites die dagelijks
Manhattan binnenrijden.
Procesziek
Wat het allemaal nog spannender (en typisch Amerikaans) maakt, is dat de flankerende maatregelen die de verkeerstaks verteerbaarder moeten maken er grotendeels pas komen na de invoering: opvang voor de sukkelaars op de metro, extra parkeerplaatsen aan de rand van de stad … er zal pas geld voor vrijkomen als de taks de rechtszaken overleeft en lang genoeg overeind blijft om er de voordelen van
te plukken. ‘ Litigation nation’ – in dit proceszieke land met zijn gepolitiseerde justitie valt het bovendien te vrezendatnogmeerbelangengroepen de invoering zullen willen verdagen.
Voor eigen rekening rijden
Het algemeen belang moet het helaas vaak afleggen tegen wie enkel voor eigen rekening rijdt. Hopelijk overwint het gezond verstand en kan New York in deze kwestie school maken. Topeconoom Paul Krugman berekende dat elke auto die de stad binnenrijdt indirect 100 dollar per dag aan kosten veroorzaakt; dan lijkt 15 dollar nog schappelijk. Het klinkt ook niet meer dan logisch dat je betaalt om rond te rijden in een gebied waar je perfect zonder auto kunt.