Is een fietser een egocentrisch monster?

VERKEERSVEILIGHEID Michiel Hendryckx was niet mals voor fietsers in DS Weekblad. Yves De Bruyckere van de Fietsersbond herkent enkele frustraties.

Anderhalve week geleden ging ik langs bij Michiel Hendryckx, de topfotograaf van wie ik in mijn jonge jaren foto’s uit de krant knipte. Ik had hem gevraagd om mee te werken aan een fotoproject in het kader van Velo-city, hét jaarlijkse internationale fietscongres dat in juni naar Gent komt. Hij had me uitgenodigd voor koffie, met verse bolussen. We bespraken zijn antwoord, dat hij de week nadien als brief in DSWeekblad zou publiceren in een aflevering van zijn column ‘Altijd ergens, altijd iets’.

Vorige zaterdag stond mijn telefoon niet stil. Collega’s en vrienden hadden me willen waarschuwen voor zijn polemische stukje. Een paar hadden het woord “zuur” gebruikt, maar zo had ik hem aan de piekfijn gedekte koffietafel niet leren kennen.

De column van Hendryckx is een opsomming van incidenten waarvan alle fietsers er wel enkele herkennen. Ja, de kennis van het verkeersreglement is te beperkt. Recent nog was ik bij een Gentse fietsenmaker. Ook hij wist niet dat de maximumsnelheid in een woonerf 20 km/u is. Door de vele aanpassingen op een oude wegcode uit 1975 is dat vaak niet evident. We zijn als Fietsersbond verheugd dat die nu gemoderniseerd is.

Het klopt dat veel fietsers zich niet altijd aan de verkeersregels houden. Al wie een half uur een druk kruispunt observeert, kan vaststellen dat voetgangers én fietsers én automobilisten én steppers én helaas ook professionele chauffeurs het verkeersreglement niet toepassen. Dat is een van de redenen waarom we de Gentse politie al jaren vragen om in de spitsuren preventief, educatief en repressief mee te fietsen op drukke fietsroutes. Hun aanwezigheid en voorbeeldfunctie is belangrijk voor kinderen en jongeren. Een fietsende flik ziet ook meer dan een andere. De onaangepaste snelheid van sommigen inperken (m/v, fietser/automobilist), hoort daar nog altijd bij.

Het moge duidelijk zijn: fietsers moeten net als andere weggebruikers de wegcode respecteren. Het nationaal secretariaat van de Fietsersbond maakt er een punt van en organiseerde in een recent verleden een hoffelijkheidscampagne. We zullen ook dit jaar op dat belangrijke thema inzetten. Maar we mogen het ongewenste gedrag van die enkelingen niet veralgemenen tot alle fietsers.

Er lijkt me meer schuil te gaan achter Hendryckx’ herkenbare frustratie. Iemand schreef me: “Een groot deel van de klacht is perceptie en weerstand tegen wat nu eenmaal onvermijdelijk is.” Daarmee bedoelde ze: de veranderingen op mobiliteitsvlak gaan snel. Er zijn hoe langer hoe meer fietsers, en die fietsers zijn ook steeds diverser.

We vragen de Gentse politie al jaren om in de spitsuren preventief, educatief en repressief mee te fietsen op drukke fietsroutes

Het gaat niet langer alleen over de klassieke fiets, of de oude Brompton waar Hendryckx zoveel herinneringen aan verbindt. Voor iedere ‘mobiliteitsuitdaging’ is er wel een fietsoplossing: longtails en bakfietsen om kinderen naar school te brengen, speedpedelecs voor pendelaars die lange afstanden overwinnen, elektrische fietsen om de heuvels de baas te kunnen, buitenmaatse fietsen van bestellers om pakjes en pakketten rond te brengen … Uit cijfers van mobiliteitsfederatie Traxio blijkt dat in 2023 meer dan de helft (51,2 procent) van de verkochte fietsen in België elektrisch zijn. Ook buitenmaatse fietsen nemen toe in populariteit, de verkoop van longtails kende bijna een verdubbeling in vergelijking met het jaar ervoor. En wat dan gezegd van speedpedelecs: dat zijn er op amper 15 jaar meer dan 75.000.

Het is met al die nieuwe voertuigen druk geworden op het fietspad en op de fietsroutes. Met verschillende snelheden banen we ons allen een weg naar onze bestemming.

Vaak wordt het dan erg oncomfortabel op dat ondertussen te smalle fietspad. Als er al een fietspad is … Want laten we vooral die olifant in de kamer niet uit het oog verliezen, de ruimte die fietsers hebben, is vaak erg beperkt.

“De fietser is een egocentrisch monster geworden”, schrijft Hendryckx, en dat is knal doorheen de muur. Woorden zijn belangrijk in een debat. En ook hier: woorden als ‘speedpedelec’ of ‘fietssnelweg’ zijn niet verbindend, ze impliceren snelheid. Terwijl de essentie van fietsen is dat je gewoon comfortabel kunt doorfietsen. Ik hoop dat de fotograaf ooit toch weer op het zadel kruipt.