Japan schuilt steeds meer onder Amerika’s militaire paraplu
De VS gaan hun militaire bondgenootschappen met partners rond de Stille Oceaan uitbreiden, om het hoofd te bieden aan Chinese en Noord-Koreaanse dreiging. Vooral de samenwerking met Japan wordt nauwer en intenser.
Voor de Amerikaanse president, Joe Biden, is de Indo-Pacific op het geopolitieke schaakbord minstens zo belangrijk als Oekraïne. Door de oorlog heeft dat enorme gebied waar de Indische en de Stille Oceaan elkaar raken, zelfs nog aan belang gewonnen. Er is niet alleen de latente dreiging van China om Taiwan aan te vallen, Rusland, China én Noord-Korea zijn na de Russische invasie ook nauwer gaan samenwerken.
Vooral Japan en Zuid-Korea, traditionele bondgenoten van de Amerikanen, zien hun regio instabieler – en dus gevaarlijker – worden. De dreiging heeft de twee economische grootmachten in het oosten van Azië zelfs in elkaars armen gedreven. In de zomer van vorig jaar hielden ze samen met de VS topoverleg. Dat was gezien de historische animositeit tussen Tokio en Seoel absoluut niet evident.
Washington zag in de toenadering een opportuniteit om zijn invloed in dat economisch zo belangrijke stuk van de wereld te vergroten. De Amerikanen blijven duidelijk niet bij de pakken zitten, want ze willen Japan nu ook nauwer betrekken bij de zogenoemde Aukus-alliantie.
Dat is een militaire samenwerking tussen Australië, de VS en het Verenigd Koninkrijk. In 2021 werd die boven de doopvont gehouden en vorig jaar schoot ze echt uit de startblokken toen bekend werd gemaakt dat Australië drie Amerikaanse onderzeeërs uit de Virginia-klasse aankocht. Dat zijn nucleair aangedreven duikboten. Omdat ze sneller en moeilijker opspoorbaar zijn en een veel groter bereik hebben, voelt vooral China zich bedreigd. De drie landen spraken ook af dat ze veel nauwer gaan samenwerken rond militaire technologie.
Spectaculaire bocht
Rond die technologische samenwerking willen de VS nu ook Japan bij de Aukus-alliantie betrekken. Dat schreef de Amerikaanse ambassadeur in Tokio, Rahm Emanuel, in een opiniestuk in The Wall Street Journal. Maandag zitten de drie Aukus-ministers van Defensie samen om de verdere technologische samenwerking te bespreken. Het is waarschijnlijk nog te vroeg om Japan helemaal aan boord te halen. Daarvoor moet het land zich eerst beter beveiligen tegen industriële en militaire spionage. Maar als het van de VS afhangt, zal de Aukus-alliantie uitgebreid worden. Volgens de Amerikaanse viceminister van Buitenlandse Zaken, Kurt Campbell, hebben andere landen al aangegeven dat ze geïnteresseerd zijn om toe te treden.
Japan zal sowieso nauwer militair samenwerken met de VS. Woensdag reist de Japanse premier, Fumio Kishida, naar Washington. Bedoeling is dat hij samen president Biden aankondigt dat de beide landen de veiligheidssamenwerking die ze in 1960 sloten fors uitbreiden en intensifiëren. In een gesprek met de Amerikaanse openbare omroep zei Kishida dat Japan niet anders kan, omdat de wereld alleen maar gevaarlijker wordt.
Hij wees daarbij niet alleen naar de verhoogde Chinese militaire activiteiten in de regio, maar ook naar Oekraïne en de oorlog in Gaza. Bedoeling is dat de Amerikanen hun militaire commando in Japan gaan herstructureren, waardoor ze sneller kunnen optreden. Ook zullen er meer gezamenlijke militaire oefeningen worden gehouden.
Eind 2022 maakte Japan een spectaculaire militaire bocht. Kishida kondigde toen aan dat Japan zijn defensie-uitgaven in vijf jaar tijd wilde verdubbelen. In 2027 wil het land de ‘Navo-norm’ halen van 2 procent van het bnp. Dat betekent dat het land na de Verenigde Staten en China het derde grootste defensiebudget ter wereld krijgt. Tokio investeert momenteel vooral in kruisraketten, omdat het een tegenaanval ‘uit zelfverdediging’ wil kunnen uitvoeren op buitenlandse militaire doelen die een bedreiging vormen voor Japan.
Daarom ontwikkelt het zelf raketten met een reikwijdte van meer dan duizend kilometer. Maar omdat het minstens tien jaar duurt voor ze klaar zijn, koopt Japan honderden Amerikaanse Tomahawkkruisraketten die vanaf 2026 moeten bijdragen aan een versterkte defensiemacht. Met die raketten kunnen vanuit Japan militaire doelen in zowel China als Noord-Korea worden bestookt.
Filipijnen
Biden spreekt deze week niet alleen met Kishida. Donderdag zit hij ook samen met de Filipijnse president Ferdinand Marcos Jr. Die ontmoeting staat helemaal in het teken van een nauwere samenwerking op alle mogelijke domeinen. Kishida zal mee aanschuiven. Ook Japan wil beter samenwerken met de Filipijnen.
Marcos, die twee jaar geleden Duterte opvolgde, probeerde de relaties met China te verbeteren, maar kwam van een kale reis terug. Daarop besliste hij de militaire samenwerking met de VS verder uit te breiden. Onder Duterte was de relatie met de VS afstandelijker geworden. Biden nam de uitgestoken hand van Marcos natuurlijk in dank aan.
“Het is duidelijk dat Biden met al die trialogen de Aziatische bondgenootschappen verder wil verstevigen, zodat ze een eventuele terugkeer van Donald Trump kunnen overleven”, schrijft Richard Javad Heydarian, een geopolitiek analist aan de universiteit in Manilla.
“Het is duidelijk dat Biden de Aziatische banden verstevigt, zodat ze een terugkeer van Trump kunnen overleven” Richard Javad Heydarian Geopolitiek analist (universiteit Manilla)