Demir kan de elektriciteitsprijs makkelijk doen zakken
Minister Demir speelt een gevaarlijk spelletje met haar “furieuze” reactie op het voorstel van de Vreg om de elektriciteitsprijzen te verhogen voor netinvesteringen, vindt Angelos Koutsis. Maar de Vreg zelf slaat de bal mis als het om de gasfactuur gaat.
Angelos Koutsis
Woordvoerder en beleidsexpert energie bij Bond Beter Leefmilieu.
Vorige week presenteerde de Vlaamse energieregulator Vreg zijn voorstel voor de energietarieven voor de periode 2025-2028. De conclusie: de elektriciteitsfactuur zal stijgen met 82 euro per jaar voor een modaal gezin, omdat het elektriciteitsnet versterkt moet worden voor de energietransitie.
Vlaams minister van Energie Zuhal Demir (N-VA) reageerde “furieus” op dat voorstel. “Dit is compleet onaanvaardbaar”, zei ze. “Wie wil nog investeren in de klimaattransitie als de factuur almaar blijft stijgen?”
Dat is pure politieke profilering van Demir, en een gevaarlijk spelletje dat voor de zoveelste keer het draagvlak voor de energietransitie onderuithaalt. Demir weet zeer goed dat het elektrisch net versterkt moet worden. Als dat niet gebeurt, wordt Vlaanderen onaantrekkelijk voor investeringen in hernieuwbare energie en industrie.
Nederlands doemscenario
Om te weten in welk scenario Vlaanderen dan zou terechtkomen, heb je geen glazen bol nodig. Je kunt gewoon naar onze noorderburen kijken. In twee Nederlandse provincies mogen nieuwe bedrijven niet meer aansluiten op het elektriciteitsnet, omdat het vol zit. Dat zet natuurlijk een rem op de economische ontwikkeling.
Bovendien leiden investeringen in hernieuwbare energie juist tot een daling van de elektriciteitsprijs, omdat de veel duurdere gas- en kerncentrales dan minder moeten draaien. Demirs reactie doet dan ook de vraag rijzen of de N-VA-slogan “Voor Vlaamse welvaart” alleen van toepassing is op de maanden voor de verkiezingen.
Ook de Vreg slaat de bal mis: behalve de nodige stijging van de elektriciteitstarieven stelt de regulator ook een daling van de gasnettarieven met 21 euro per jaar voor. Dat is simpelweg een verkeerd prijssignaal.
Vlaanderen kampt al jaren met een kunstmatig scheve prijsverhouding tussen elektriciteit en gas, door tal van verborgen lasten op de elektriciteitsfactuur. Zo kosten de Vlaamse groenestroom- en warmtekrachtcertificaten een gemiddeld huishouden ongeveer 160 euro per jaar. Mede daardoor is België, samen met Duitsland, het enige land in de EU waar warmtepompen zelfs met premies niet kunnen concurreren met fossiele verwarming, ook al verbruiken ze gemiddeld vier keer minder energie. Ook de businesscase voor elektrische wagens en de elektrificatie van industrie lijden onder de scheve verhouding. Dat werkt contraproductief.
De ruimte die er was voor een tariefverlaging had de Vreg beter gebruikt om de gasinfrastructuur versneld af te schrijven, want tegen 2050 zal het gasverbruik drastisch dalen, en grote delen van het net zijn boekhoudkundig nog niet afbetaald. Als we dat negeren, zadelen we de Vlaming tegen 2050 op met 2,2 miljard euro aan onafgeschreven gasinfrastructuur. Nochtans gaven de federale collega’s van de Creg het goede voorbeeld door gastransmissie-infrastructuur wel versneld af te schrijven tegen 2050.
Loze beloftes?
Vlaamse gezinnen en bedrijven zijn meer gediend met een nuchter langetermijnbeleid dan bij electorale praat. De Vlaamse regering kan zich beter bezighouden met de Vreg aanmanen om de gasinfrastructuur versneld af te schrijven én met de nakoming van de volgende belofte uit het regeerakkoord: “Groei van hernieuwbare energie en verdere afbouw van het certificatenoverschot realiseren, zonder dat de elektriciteitsfactuur stijgt.”
Het toeval wil dat de federale regering vorige week een uitzondering op het ‘non bis in idem’-beginsel goedkeurde. Concreet betekent dat dat Vlaanderen nu de certificaten uit de elektriciteitsfactuur kan halen en de kosten kan afbetalen via een belasting op fossiele brandstoffen (gas, stookolie, diesel en benzine). Met zo’n taxshift kan Vlaanderen twee vliegen in één klap slaan: de prijsverhouding tussen elektriciteit en gas corrigeren en de groei van hernieuwbare energie bevorderen, zonder dat de elektriciteitsfactuur stijgt.
De partijwijzer van de campagne Ik Verdien Meer toont dat – in theorie – alle politieke partijen voorstanders zijn van die maatregel. Minister Demir, zet u de theorie even om in de praktijk voor Vlaamse welvaart?
Is de N-VA-slogan “Voor Vlaamse welvaart” alleen van toepassing op de maanden voor de verkiezingen?