Brief van de dag Meer hypocriete politici, graag
Wie heeft zich nog niet afgevraagd hoe Donald Trump vier strafklachten voor 91 vermeende misdrijven combineert met een comfortabele peilingsvoorsprong op president Joe Biden? De schandalen glijden van de Republikein af als water van een eend en het zit er dik in dat hij straks weer zijn intrek neemt in het Witte Huis. Hoe word je als politicus onaantastbaar?
Verkiezingen zijn niet heel anders dan marketingcampagnes, verkiesbaren worden aan de man gebracht als een stel concurrerende producten. Voor principiële kandidaten is dat een uitdaging, want je moet enig opportunisme aan de dag leggen om verkoopbaar te zijn, maar als je té verkoopbaar bent, raak je je authenticiteit kwijt.
De Engelse politicoloog David Runciman beschrijft hoe Trump dat probleem overstijgt. Trump is 100 procent verkoopbaar – daarin ligt net zijn authenticiteit. Hij schreef boeken als The art of the deal en schept vaak op over zijn vastgoedimperium en zakelijk vernuft; Trump maakt er geen geheim van een praatjesmaker en een bluffer te zijn. Hij is er trots op. Zo kan hij liegen en bedriegen zonder aan authenticiteit in te boeten, en schandaal na schandaal overleven.
Een principiële politicus heeft die luxe niet. Wanneer die betrapt wordt op een leugen, een morele inconsistentie, dan is dat hypocriet. Wanneer de voorzitter van een partij die inclusie en multiculturalisme uitdraagt zich denigrerend uitlaat over de Roma, zijn we verontwaardigd over de partijgrenzen heen. Is het niet straf dat we zo iemand na enkele maanden rehabiliteren? Ja, tenminste als hypocrisie de ultieme politieke zonde is.
En zo lijkt het wel: toen Ecolo-covoorzitster Rajae Maouane op autoloze zondag een taxi nam van Molenbeek naar de RTLstudio, werd ze tot in de internationale pers verketterd. Hypocrisie is een vrij banale zonde, iedereen maakt er zich weleens schuldig aan, maar de politieke hypocriet wordt steevast naar de schandpaal verwezen. Terecht?
De perfect consistente politicus bestaat, en hij heet Donald Trump. Maar als we in plaats van een ontspoorde personencultus kiezen voor een partijpolitiek gestoeld op verlichte beginselen, zijn inconsistente politici onvermijdelijk. Misschien is het goed dat er in België politici bestaan die de klimaatcrisis willen afwenden en toch af en toe in een taxi stappen. Het zou mooi zijn als ze altijd met de bakfiets rondreden, leefden in een uit kreupelhout opgetrokken energieneutrale tiny house en nooit een in plastic verpakte sandwich kochten. Maar als dat de standaard is, wil niemand nog het land besturen.
Ik zou ook liever zien dat politici die inclusiviteit en multiculturalisme verdedigen, geen ranzigheid beginnen te spuien wanneer ze te diep in het glas hebben gekeken. Maar als het alternatief is dat er in de