Hightech criminaliteit dwingt politie hervorming terug te draaien
Terwijl criminelen hun terrein verbreedden, schrapte de federale politie juist centrale diensten met een brede blik. Dat wordt nu rechtgezet.
Zware criminelen en de Belgische speurders die hen moeten bestrijden, hebben de afgelopen tien jaar een omgekeerde beweging gemaakt. Terwijl drugsgangsters en wapenhandelaars hun actieterrein vergrootten, verdwenen bij de Federale Gerechtelijke Politie de afdelingen die net de ‘breedbeeldvisie’ moeten ontwikkelen.
De politiehervorming van 2014, die een optimalisatie werd genoemd, snoeide drastisch in het aantal directeursfuncties bij de federale politie. De bedoeling was de provinciale afdelingen te versterken en zo meer volk in het veld te krijgen.
Op zich was dat geen slecht principe. De politie had wel erg veel directeurs. Maar door die hervorming is ook veel overzicht verloren gegaan. “We voelen de gevolgen van die maatregelen”, zegt Laurent Blondiau, de directeur-generaal ad interim van de Federale Gerechtelijke Politie (FGP), in een gesprek met De Standaard. “Nu proberen we die gevolgen op te lossen.”
Blind voor evoluties
Eén van de gevolgen was blindheid voor criminele evoluties. Wie pleegt welke feiten? Waar, en met welke modus operandi? Welke wapens gebruiken ze daarbij? Duiken die in andere dossiers op? Komen dezelfde verdachten in beeld bij verschillende feiten? Is er een verband tussen slachtoffers? Een ‘observatorium voor criminele organisaties’ brengt dat soort elementen allemaal samen. Zo ontstaat opnieuw, na jaren afwezigheid, een breder en beter beeld van de georganiseerde criminaliteit.
Dat observatorium kwam er in 2021, niet toevallig het jaar waarin ook de zaak-Sky ECC losbarstte. Onder leiding van Belgische politie en gerecht werd toen een zwaarbeveiligd communicatiesysteem van de onderwereld blootgelegd. Het was een opmerkelijke doorbraak in de bestrijding van criminaliteit, die in België al tot 587 (verrijkte) strafdossiers heeft geleid. Drie jaar later blijft de vraag wel of de FGP opgewassen is tegen al die terabytes aan data.
“Sky was ook voor ons een revelatie”, zegt Blondiau. “Over de grootte van criminele organisaties in ons land, hun activiteiten en het geweld dat ermee gepaard gaat, het patrimonium dat ze ermee kunnen verwerven.”
“Maar het heeft ons ook verplicht om dossiers anders op te bouwen. In een klassiek onderzoek is er eerst een crimineel feit, waarna we op zoek gaan naar bewijzen en een dader. Nu hebben we allerlei data die zeker een criminele inhoud hebben, maar we weten niet aan welke feiten we ze kunnen linken, of aan welke mensen. We vertrekken van de gegevens, van de inlichtingen, die we moeten analyseren, classificeren en aan elkaar linken.”
Acht jaar onderzoek
De FGP noemt het ‘intelligence led policing’: door bestaande software te combineren met zelf ontwikkelde zoekfuncties ontginnen speurders de data. Dan bepalen ze wat daarmee moet gebeuren. Een deel gaat naar het buitenland, info die relevant is voor Belgische onderzoeken wordt uiteraard hier behandeld.
Nieuw is ook dat alle dossiers een cijfer krijgen dat slaat op de ernst ervan. “Dat is een les die we hebben getrokken uit het Skydossier”, zegt Blondiau. “We stelden voordien al prioriteiten, maar dat onderzoek heeft ons geconfronteerd met zo’n berg gegevens dat we die aanpak hebben opgevoerd. We zijn verplicht onze capaciteit, en zeker de technische en ICT-middelen, te richten op de grote zaken. De dossiers zijn, technologisch gezien, ook alleen maar complexer geworden. Financiële onderzoeken kunnen tot acht jaar in beslag nemen.”
Voor die manier van werken is de FGP al jaren op zoek naar dataanalisten en andere IT-profielen.
“Een klassiek onderzoek vertrekt van een crimineel feit. Nu hebben we data, die we dan aan feiten linken” Laurent Blondiau Directeur-generaal ad interim Federale Gerechtelijke Politie