De journaliste die Franse jongeren een stem én hoop geeft
Vertel Salomé Saqué niet dat de jeugd lui, overgevoelig en navelstaarderig is. Jongeren zijn ongerust, en daar hebben ze hun redenen voor. Met informatie als wapen tackelt de jonge journaliste het generatieconflict.
Ze was altijd de beste van de klas en stapelde de diploma’s op. Toch slaagde Salomé Saqué er als jonge journaliste niet in de eindjes aan elkaar te knopen. Haar ouders begrepen het niet. Zelf zocht ze ook een verklaring en ze ging op zoek naar cijfers. Die vond ze en ze stond versteld: onzekere jobs zijn de norm geworden voor jongeren die de arbeidsmarkt betreden. En dat is lang niet alles waar jongeren zich zorgen over maken. Ze schreef er een boek over, Sois jeune et tais-toi, waarvoor ze lange gesprekken voerde met jongeren. “Ik wil dat het boek voer is voor discussies tussen generaties die niet uitmonden in ‘In onze tijd, hé’ versus ‘Oké, boomer’”, zegt ze.
Cultureel centrum La Cité Miroir in Luik hangt aan de lippen van de 28-jarige Française. In eigen land is ze overal. Naast haar job als chef economie op de redactie van onlinemagazine Blast heeft ze rubrieken op radiozenders, duikt ze op in tv-debatten over klimaat, economie en feminisme. Samen met jonge collega’s als Paloma Moritz of Hugo Clément wordt ze ondergebracht in het hokje van ‘geëngageerde journalisten’. Hun manier van werken spreekt jongeren aan die de klassieke media steeds vaker links laten liggen.
In een druk becommentarieerde passage op Arte grinnikten haar oudere collegajournalisten Etienne Gernelle (46), hoofdredacteur van Le Point, en Jean Quatremer (65), correspondent in Brussel voor Libération, wanneer Saqué haar ongerustheid uitte over de gevolgen van de klimaatopwarming voor haar generatie. Ze probeerde nog haar punt te maken, maar de heren naast haar lachten eroverheen. “Dat is tekenend”, vindt ze. Saqué benadrukt dat ze zich altijd baseert op feiten.
Neerbuigende klaagzangen
In haar boek toont ze met cijfers, voorbeelden en studies dat haar generatie veel meer dan hun voorouders wordt getroffen door jobonzekerheid. Ze hebben moeite om hun studies te financieren en maken de helft uit van de rijen aan de voedselbank. Ze kunnen zich moeilijk een woning veroorloven. Ze lijden meer onder sociale ongelijkheid. “Vandaag wordt 60 procent van het vermogen geërfd. Begin jaren 70 was dat 35 procent. Je komt er niet meer door hard te werken alleen”, zegt ze. Het Luikse publiek knikt instemmend.
In de zaal zitten vooral jongeren, maar niet alleen. “Leuk dat hier verschillende generaties bij elkaar zitten”, zegt Saqué. “Het is niet omdat ik over jongeren praat dat ik me alleen tot hen richt.” In haar boek zet ze geen leeftijdsgroepen tegen elkaar op. Want nee, ook vorige generaties groeiden niet op in een cocon. De babyboomers leefden in een tijd waarin de koopkracht veel lager was en de herinnering aan oorlogen en de angst voor een kernoorlog de publieke opinie beheersten.
Maar haar generatie heeft óók goede redenen om angst te voelen. “Zij kregen terreuroefeningen op de lagere school. Zij gaan de klimaatcrisis langer en harder voelen. En sociale media wakkeren die angstgevoelens aan.” Toch worden die al te vaak weggewuifd en wordt de jeugd in zijn geheel verguisd, stelt Saqué. Ze haalt de bekende journalist Brice Couturier aan. Die verwijt de Franse jeugd in zijn boek Ok millennials! overgevoeligheid en narcisme, “zonder dat hij ook maar één jongere sprak.” Of ze heeft het over filosoof Alain Finkielkraut, “volgens wie nazileiders meer mededogen toonden dan de jeugd van tegenwoordig, die te dom is geworden door videospelletjes”.
Er is een enorme tolerantie voor dat soort neerbuigende klaagzangen over de jeugd, merkt Saqué op. “Jongeren mogen een boek lang gestigmatiseerd worden, zonder dat cijfers die clichés onderbouwen.” Dat heeft gevolgen. In 2011 onthulde een Ipsos-enquête dat de Fransen de jeugd van tegenwoordig egoïstisch (63%), lui (53%) en intolerant (53%) vinden.
“De oudere generatie neemt beslissingen over het leven dat jongeren zullen hebben”, zegt Saqué. “We hebben in Frankrijk de jongste premier ooit (Gabriel Attal is 35, red.), maar ik heb zelden zo’n ouderwetse uitspraken gehoord: ‘Je breekt, je repareert. Je maakt vuil, je kuist het op. Je tart het gezag, we zullen je leren het te respecteren’, zei die na rellen in de Parijse buitenwijken. Veel jongeren voelen zich politiek niet vertegenwoordigd en dat zie je in hun stemgedrag. Onthouding is de grootste partij, gevolgd door extreemlinks/groen en extreemrechts. Dat zijn duidelijk stemmen tegen het huidige systeem.”
Luisteren
Saqué wil niet horen dat jongeren het zich allemaal niet aantrekken. “Dat doen ze, maar ze zoeken andere manieren om de zaken te veranderen, als een soort DIY-politiek. Ze betogen volop, al gaat het over de pensioenen. De strijd tegen PFAS werd gevoerd door jonge activisten. Dat zijn korte acties, met snel succes.”
Heel Saqués optreden is een pleidooi om meer te luisteren. “Ik heb uren met jongeren gesproken voor mijn boek. Ze bedankten me, want ze hadden maar zelden zo’n luisterend oor gehad.” Wat kan jong en oud weer samenbrengen, vraagt iemand in het publiek. “Fysieke contacten”, zegt ze resoluut. “Elkaar in ’t echt ontmoeten, want onlinecontacten wekken haat. Op sociale media word ik dagelijks beledigd en bedreigd. Op straat werd ik de voorbije jaren maar twee keer beledigd. In het echte leven zijn mensen best aardig.”
“Wat moeten we doen om door te gaan, als het even niet meer gaat”, vraagt een jonge vrouw. “Hoop is de beste verdediging”, antwoordt Saqué. “Ik rol me ook soms op in een bolletje na de zoveelste onheilspellende docu over het milieu.” Maar dan denkt ze aan het VN-klimaatrapport, “dat zijn drieduizend pagina’s vol oplossingen”. Of ze kijkt naar interviews met Gisèle Halimi, Alexandria Ocasio-Cortez of Bruno Latour. “Mensen zien vechten voor een eerlijkere, duurzamere wereld is de beste manier om door te gaan.”
“Fysieke ontmoetingen kunnen jong en oud samenbrengen. Onlinecontacten wekken haat, maar in het echte leven zijn mensen best aardig”