Nog meer oorlog is voor Biden een nachtmerriescenario
De Amerikaanse president Joe Biden wil een geweldsexplosie voorkomen, maar zijn lot is opnieuw verknoopt met de tactische berekeningen van de Israëlische premier Benjamin Netanyahu.
Voor VS-president Joe Biden was het onderscheppen van de Iraanse rakettenregen op Israël zaterdag zowel een opluchting als het begin van een nieuwe beproeving.
Het Iraanse bombardement was een vergeldingsactie voor een Israëlische aanval op het Iraanse consulaat in de Syrische hoofdstad Damascus op 1 april. Door zeven officieren van de Iraanse Revolutionaire Garde, inclusief twee generaals, om te brengen, dwong de regering van Benjamin Netanyahu het Iraanse regime zijn kaarten te laten zien. Dat Teheranantwoorddemeteenaanval op Israël zelf – ook al was die op voorhand aangekondigd en niet bewust gericht op burgerdoelwitten – gaf Netanyahu’s oorlogskabinet plots deruimteomdeschaduwoorlogtussen beide landen een nieuwe richting uit te sturen.
Op een moment van verpletterende onzekerheid was Bidens lot zo opnieuw verknoopt met de tactische berekeningen van de Israëlische premier, met wie hij een uiterst gespannen relatie heeft. Als Israël fors terugslaat, dreigt een kettingreactie die Washington het koste wat het kost wil vermijden.
Een uitdijende oorlog in het Midden-Oosten is een nachtmerriescenario voor Biden. De Amerikaanse president zit in een verkiezingsjaar geprangd tussen de wens een geweldsexplosie te vermijden, de strategische langetermijnbelangen van de VS én de tegenstrijdige meningen van verschillende groepen Amerikaanse kiezers. Het begrip van progressieven voor zijn steun aan Israël bij de bloederige invasie in Gaza is al enige tijd op. Bij een geweldsescalatie tussen Israël en Iran stijgt ook de druk van de andere kant, om juist meer steun te verlenen aan Netanyahu’s regering. De Republikeinse senator Marsha Blackburn speelde daar dit weekend al op in, met een oproep tot “agressieve vergeldingsaanvallen op Iran”.
Veel andere Amerikanen zijn de militaire interventies van hun land grondig moe. Zij zouden het hun president kwalijk nemen als de VS meegesleept worden in een nieuwe oorlog in het Midden-Oosten. Bidens enige keuze dit weekend was dan ook een rondje gespierde diplomatie in de hoop een uitslaande brand te vermijden.
“Diplomatieke reactie”
Zaterdag benadrukte Biden na een gesprek met Netanyahu dat de Amerikaanse toewijding aan de veiligheid van Israël “ijzersterk” is. Bij het afweren van de Iraanse drone- en raketaanvallen hadden de Amerikanen actief meegeholpen. “Ik vertelde hem (Netanyahu, red.) dat Israël een opmerkelijk vermogen heeft getoond om zich te verdedigen, zelfs tegen ongekende aanvallen”, zei Biden. Daarmee stuurde het land “een duidelijke boodschap naar zijn vijanden dat ze de veiligheid van Israël niet kunnen bedreigen”. Lees: het afweren van de Iraanse rakettenregen was een Israëlische triomf die meer geweld overbodig maakt en Netanyahu genoegdoening moet geven.
Om nieuwe Israëlische vergeldingsacties nog sterker te ontraden, gaf het Witte Huis de Israëli’s ook mee dat de VS niet zouden deelnemen aan dergelijke acties. Door zondag ook de G7 samen te roepen voor een videoconferentie “om een gezamenlijke diplomatieke reactie te coördineren”, benadrukte Biden tegelijk dat de situatie een ernstig antwoord vereist, maar dat dit antwoord diplomatiek hoort te zijn.
Het is een insteek waar in ieder geval al de Iraniërs zich in kunnen vinden. Ook zij zien geen belang bij een frontale botsing met de VS en lijken de gevolgen van hun aanval te willen begrenzen. Generaal Mohammad Bagheri, de stafchef van het Iraanse leger, zei na de aanval op Israël: “De missie is volbracht, de operatie is voorbij en we zijn niet van plan om verder te gaan.” Tenzij er dus toch een Israëlische vergelding zou komen. In dat geval, zei Bagheri, “zal de volgende operatie groter zijn”.
Meevaller voor Biden
Terwijl Biden nu zijn politieke behendigheid moet demonstreren en daar in het beste geval weinig krediet voor zal krijgen op het thuisfront, kan zijn Republikeinse tegenstrever Donald Trump vrij schieten vanop de zijlijn. Trump verklaarde zaterdagavond tijdens een campagnebijeenkomst dat Iran Israël had aangevallen omdat Biden “grote zwakte” had getoond. Met hem aan de macht was zoiets nooit gebeurd, aldus Trump. “Ik zal de Derde Wereldoorlog voorkomen.”
Een andere Republikein, voorzitter van het Huis van Afgevaardigden Mike Johnson, bezorgde Biden zondagavond alsnog een kleine meevaller. In het licht van de nieuwe omstandigheden, gaf Johnson aan dat zijn fractie zich de volgende dagen opnieuw zal buigen over een steunpakket voor Israël dat ze tot nu toe tegenhielden. Johnson sloot niet uit dat het Huis in één klap ook zou stemmen over de – eveneens geblokkeerde – steun voor Oekraïne, die tot nu deel uitmaakte van hetzelfde pakket.
“Israël heeft een opmerkelijk vermogen getoond om zich te verdedigen, zelfs tegen ongekende aanvallen”
Joe Biden
VS-president