Senaat wil buitenlandse inmenging indijken
Politici mogen na hun mandaat niet meteen voor buitenlandse staatsbedrijven werken. Het is een van de aanbevelingen uit een nieuw rapport van de Senaat om de democratie te versterken.
Nog maar enkele dagen geleden heeft het federaal parket een onderzoek geopend naar Russische beïnvloeding van Europese Parlementsleden. En vorige maand kwam Filip Dewinter (Vlaams Belang) opnieuw in opspraak voor betaalde Chinese contacten, waarbij de Staatsveiligheid ook al sprak van inmengingsactiviteiten.
Eerder al, zo’n jaar geleden en niet lang nadat de affaire Qatargate was losgebarsten, was de Senaat al met een onderzoek begonnen. De bedoeling: manieren vinden om te vermijden dat buitenlandse mogendheden politici en de publieke opinie heimelijk zouden beïnvloeden, met het doel daar zelf voordeel uit te halen. Na onder meer een reeks hoorzittingen met inlichtingendiensten heeft dat nu geleid tot een lijst van 55 aanbevelingen.
Relatiegeschenken
Verschillende aanbevelingen zijn erop gericht politici transparanter te laten werken, bijvoorbeeld over hun eigen financiële belangen, zeker als die kunnen botsen met hun parlementaire werk. Elk parlement zou ook heldere deontologische richtlijnen moeten hebben. “Die regels omvatten dan onder meer een meldingsplicht voor buitenlandse contacten, alsook een register waarin relatiegeschenken en zelfs gratis reizen worden genoteerd”, luidt het. Er wordt verwezen naar het al bestaande Europese lobbyregister. Een Belgische variant kan parlementsleden duidelijk maken wie lid is van welke organisatie, en welk doel die heeft.
De richtlijnen zijn maar beter ook afdwingbaar, met sancties. “Iemand bannen uit een parlement of plenair het stemrecht ontnemen, zal niet kunnen”, meent Steven Coenegrachts, Open VLDsenator en de hoofdrapporteur van het rapport met de aanbevelingen. “Maar je zou overtreders wel tijdelijk kunnen straffen, financieel bijvoorbeeld, of door hun stemrecht in een commissie af te nemen.”
Een andere opvallende aanbeveling is dat politici, topambtenaren en andere toplui na hun mandaat een bepaalde periode moeten wachten vooraleer ze voor buitenlandse (staats)bedrijven gaan werken. Ook moeten die samenwerkingen publiek worden gemaakt. Coenegrachts wijst op de controverse die ontstond rond Yves Leterme (CD&V) die na zijn premierschap en een tussenstop bij de Oeso een topjob kreeg bij het
Chinese kapitaalfonds ToJoy.
Financiering van ngo’s
Nog een aanbeveling is om bedrijven strikte regels, inclusief een screening, op te leggen als ze belangrijke buitenlandse aankopen willen doen met risico’s voor de nationale veiligheid hier.
Ook het idee dat ngo’s en vzw’s transparanter moeten zijn over hun financiering, is mogelijk controversieel. “Voor sommige bonafide ngo’s zal dat de zaken niet per se makkelijker maken en extra regellast opleveren”, zegt Coenegrachts. “Maar er moet iets gebeuren om buitenlandse mogendheden tegen te houden die de kern van onze samenleving proberen te ondermijnen. We zijn misschien te naïef geworden en beseffen niet hoe hard onze democratie door het buitenland wordt bestreden.”
Politie- en inlichtingendiensten kregen deze regeerperiode al veel extra mensen en middelen, maar het rapport vraagt nog een versterking daarvan.
Maar niet alleen politici en andere professionals moeten opletten. De senatoren hopen op aandacht voor en herkenning van beinvloeding in de brede samenleving. Dat zou moeten beginnen met educatieve programma’s voor jongeren om “kritisch denken, mediageletterdheid en weerbaarheid tegen desinformatie” te ontwikkelen. Daarvoor wordt naar het onderwijs gekeken.
Het rapport werd in de Senaatscommissie al unaniem goedgekeurd, zegt Coenegrachts, en het wordt vrijdag voorgesteld aan de hele Senaat. “Binnenkort zijn er verkiezingen. Uiteraard gaan onze aanbevelingen niet nog snel in praktijk worden gebracht,” zegt de liberaal, “maar ik hoop dat de volgende regering ermee aan de
slag gaat.”
“We zijn misschien te naïef en beseffen niet hoe hard onze democratie door het buitenland wordt bestreden”
Steven Coenegrachts Senator (Open VLD)