Een land in oorlog met zichzelf
Amerikaanse burgers die zich tegen elkaar keren, dat is de toekomst die Alex Garland akelig dichtbij brengt. Maar Civil war is ook razend spannend.
“Maar wát voor een Amerikaan ben jij”, wil de gewapende man in kaki, vinger aan de trekker, weten van de stamelende fotojournalist. Ze staan vlak naast een massagraf. Niet in rauw oorlogsgebied, maar ergens tussen New York en Washington D.C., zomaar in iemands achtertuin.
Verdeeldheid is het gif dat de wereld van vandaag ziek maakt. Niet dat het populisten ontmoedigt om mensen tegen elkaar op te zetten. In al hun roekeloosheid lijken ze nauwelijks stil te staan bij wat de gevolgen kunnen zijn. De Britse filmmaker Alex Garland doet het dan maar in hun plaats. Het beklemmende Civil war speelt zich af in een nabije, maar compleet geëscaleerde toekomst: een burgeroorlog zet de VS het mes op de keel.
Wie durft te beweren dat het vergezocht is, drie jaar na de bestorming van het Capitool? De chaos in deze dystopische thriller voelt zo aannemelijk en reëel dat de Amerikaanse pers en publiek het er doodsbenauwd van krijgen.
Een laatste interview
Garland stuurt ons in het spoor van enkele oorlogsfotografen. Een van hen is Lee Smith (Kirsten Dunst), een ervaren rot met een blik die met de jaren zijn glans is verloren. Samen met een collega-fotograaf ( Narcos- acteur Wagner Moura), hun mentor en een jonkie vol bewondering voor Smith ( Priscilla- actrice Cailee Spaeny) reizen ze af naar Washington D.C. Het plan? Een laatste interview met de president (Nick Offerman) voordat de boel onherroepelijk in elkaar stuikt.
Onderweg treffen ze een land waar geweld en wetteloosheid lelijk hebben huisgehouden. Waar autowrakken snelwegen versperren en mensen opgeknoopt hangen te rotten langs de kant van de weg. Zo gruwelijk kan polarisatie uitdraaien.
Garland begon de film te schrijven in 2020, een jaar voor de bestorming van het Capitool. Met het huidige harde verkiezingsduel in de VS heeft Garland de actualiteit mee. De cineast, die doorbrak als romanschrijver van het verfilmde The beach, had altijd al iets met de toekomst. In Ex machina (2014) werd een robot almaar menselijker, terwijl Annihilation (2018) flink wat artificiële intelligentie bevatte.
Waarschuwing
Toch is Civil war niet zo politiek uitgesproken als je zou denken. Hoe het land in die helse toestand terechtkwam, benoemt de maker niet. De retoriek rond woke en fake news blijft achterwege. De president zit dan in zijn derde ambtstermijn, hij is niet die vanzelfsprekende kloon van Trump. Tussen de regels lees je wel hoe het klimaat van vandaag aan die oorlogstoestand voorafging, maar Garland wijst niemand openlijk als aanstoker met de vinger.
Juist door ideologisch geen kleur te bekennen, lijkt Civil war nu een grotere aanhang te vinden. Omdat de film zich niet zo makkelijk aan de kant laat schuiven, krijgt deze ontluisterende waarschuwing alleen maar meer galm.
Garland past voor sentimentaliteit en moraliserende vingertjes, zoals ook fotografen dat doen: het is de kijker die er zijn lezing op loslaat. In de karakterisering komt zuinigheid voorop. De Brit vertrouwt op zijn puike cast, met een sterke Kirsten Dunst in een doorleefde rol.
Civil war is een verontrustende blockbuster. Akelig actueel en razend spannend, maar nooit platte sensatie. De film als nachtmerrie, tijd om wakker te worden.
Garland past voor sentimentaliteit en moraliserende vingertjes