Amerikaanse steun voor Oekraïne hangt af van “grote gok”
Oekraïne heeft nood aan Amerikaanse centen, maar die worden geblokkeerd door het Huis van Afgevaardigden. De Republikeinse Huis-voorzitter zoekt een doorbraak.
De Oekraïense munitie raakt op en de aanvoer van getrainde rekruten stokt. Kiev heeft niet voldoende luchtafweer om tegelijk zijn soldaten, dichtbevolkte steden en kritieke infrastructuur te beschermen tegen de genadeloze Russische bombardementen. Aan de oostelijke frontlijn is de toestand “aanzienlijk verslechterd”, zei de stafchef van het leger afgelopen weekend.
De Oekraïense regering heeft hulp nodig en kijkt daarvoor al maanden in de richting van zowel de Europese hoofdsteden als Washington. Door stilstand in een gepolariseerd Congres staan tientallen miljarden aan Amerikaanse steun echter al twee maanden op de helling. Mike Johnson, de Republikeinse voorzitter van het Huis van Afgevaardigden, toverde maandagavond een nieuwe strategie uit zijn hoed om een doorbraak te creëren, maar riskeert een revolte in eigen rangen.
1 Wat stelt Johnson voor?
In februari keurde de Senaat een steunpakket van 95 miljard dollar goed voor Oekraïne, Israël en Taiwan. Zo’n 60 miljard daarvan was bestemd voor Kiev. Maar dat steunpakket liep vast in het Huis van Afgevaardigden, waar de Republikeinse fractie van Johnson een flinterdunne meerderheid heeft. Om een uitweg te vinden, haalde Johnson de onderdelen van uit elkaar. Hij wil het Huis deze week afzonderlijk laten stemmen over de steun aan Israël, aan Oekraïne en aan Taiwan.
2 Waarom ligt steun aan Oekraïne zo gevoelig bij Republikeinen?
Republikeinse bondgenoten van Oekraïne zijn in de verdrukking geraakt. Sommige van hun fractiegenoten willen geen geld meer uitgeven aan buitenlandse interventies, anderen zijn Oekraïne vijandig gezind en delen fakenieuws uit proRussische hoek. Iedereen kijkt naar expresident, presidentskandidaat en de facto partijleider Donald Trump. Die sprak zich in februari al uit tegen nieuwe hulp aan Oekraïne, tenzij het om een lening zou gaan. Bovendien ziet hij zichzelf volgens ingewijden als de architect van een toekomstig vredesakkoord waarin Oekraïne zijn territorium in de Donbas en de Krim zou afgeven aan Rusland.
3 Waarom komt Johnson nu met zijn nieuwe strategie?
Boven op de beroerde situatie aan het Oekraïense front, was er de Iraanse aanval op Israël die nieuwe druk op de ketel zette. De Democraten van Biden hadden steun aan beide bondgenoten oorspronkelijk aan elkaar gelinkt, met de gedachte dat een gezamenlijk hulppakket moeilijker weg te stemmen zou zijn voor mensen die bijvoorbeeld geen geld willen voor Oekraïne, maar wel voor Israël.
Nu die strategie in het Huis is vastgelopen, lijkt Johnson erop te rekenen dat hij een betere kans heeft als hij aparte coalities smeedt voor elk voorstel. Aan collega’s die zo weinig mogelijk willen uitgeven aan Oekraïne, biedt hij nieuwe lokkertjes, zoals de omzetting van een deel van de steun in leningen en de inbeslagname van bevroren tegoeden van de Russische nationale bank.
4 Hoe kansrijk is zijn aanpak?
De strategie van Johnson is een “grote gok”, oordeelt de Washington Post. Marjorie Taylor Greene, een extreemrechts en categoriek anti-Oekraïens lid van het Huis, dreigde ermee dat ze Johnsons positie als Speaker of the House in gevaar zou brengen als hij de steun aan Oekraïne opnieuw ter stemming zou brengen. Nadat Johnson zijn nieuwe strategie had aangekondigd, leek alvast één ander Congreslid bereid te zijn de Republikeinse leider uit het zadel te lichten.
“Ik neem geen ontslag”, zei Johnson zelf dinsdag. “We hebben standvastig leiderschap nodig. Ik beschouw mezelf als een spreker in oorlogstijd.” Zelfs als het niet tot een stemming over zijn job komt, is een scenario denkbaar waarin Johnson straks een beroep doet op Democratische stemmen om Oekraïne te helpen.
Hakeem Jeffries, de leider van de Democratische minderheid in het Huis, verkondigde maandag nog dat “de Oekraïense bevolking geen tijd meer heeft” en zijn Republikeinse collega’s zich beter zouden aansluiten bij het gezamenlijke steunpakket dat de Senaat in februari goedkeurde. “Dit is een Churchill- of Chamberlain-moment”, aldus Jeffries.
Als Johnson op de steun van Jeffries wil kunnen rekenen, zullen zijn Republikeinse collega’s dus niet te veel mogen sleutelen aan het totaalpakket dat de Senaat al goedkeurde. Uiteindelijk blijven alle thema’s aan elkaar gelinkt in een complexe evenwichtsoefening.
5 Watals die oefening lukt?
Aan collega’s die weinig willen uitgeven aan Oekraïne, biedt Johnson nieuwe lokkertjes, zoals de omzetting van een deel van de steun in leningen
Als Johnson slaagt, moet het hele pakket opnieuw naar de Senaat. Dat leidt in het beste geval tot vertraging, terwijl de situatie voor de Oekraïners alleen maar nijpender wordt. Zij verwachten alweer nieuwe Russische offensieven. “Het is duidelijk dat de waanzin nog steeds heerst in het Kremlin en dat de bezetters zullen proberen hun opmars te verstevigen”, zei de Oekraïense president Volodimir Zelenski maandag.