EU schiet wakker om Oekraïne extra luchtverdediging te geven
Duitsland zet druk op andere EU-lidstaten om snel luchtverdedigingssystemen te leveren aan Oekraïne en krijgt de steun van Nederland, Denemarken en Tsjechië. Navo-baas Stoltenberg zegt dat hulp aan Oekraïne tijdelijk voorrang krijgt op Navo-regels.
De Europese leiders veroordeelden woensdagavond op hun top in Brussel de recente Russische aanvallen tegen de Oekraïense burgerbevolking en civiele infrastructuur zoals energiecentrales. Bij een zoveelste aanval kwamen minstens zeventien burgers om het leven, deze keer in de stad Tsjernihiv ten noorden van Kiev. De 27 benadrukten daarom in de conclusies “de nood om dringend luchtverdediging te leveren aan Oekraïne en alle noodzakelijke militaire hulp, waaronder munitie en raketten, op te schalen en te intensiveren.”
Het moet stilaan zeer cynisch klinken in de oren van de Oekraiense regering, die al weken smeekt om minstens zeven Patriot-luchtverdedigingssystemen om de grootste steden te beschermen tegen de Russische raketten. “Spijtig genoeg hebben we in Oekraïne niet hetzelfde niveau van defensie als wat we enkele dagen geleden in het Midden-Oosten zagen”, zo verwees president Volodimir Zelenski in zijn toespraak naar Israël. “Ons luchtruim verdient dezelfde veiligheid.”
Niet alleen Oekraïne, ook de EU heeft daar belang bij. “Voor we spreken over de heropbouw van Oekraïne, moeten we beletten dat het land vernietigd wordt. Het is goedkoper om Patriot-systemen te kopen dan de energiecentrale te herstellen die de Russen aanvielen”, zei Josep Borrell, de Hoge Vertegenwoordiger voor het buitenlands beleid, in een interview met Le Monde.
Stoltenberg maakt opening
Waarom de Europese leiders aarzelen om de daad bij het woord te voegen, is ook voor Europese diplomaten een raadsel: “Het is merkwaardig dat dit zo moeilijk is”, is te horen.
Toch lijkt het erop dat de leiders wakker geschoten zijn. De Duitse regering besliste zaterdag een derde Patriot-systeem te leveren aan Oekraïne en zet nu ook volop druk op andere EU-landen om Patriots of andere luchtverdedigingssystemen zoals IRIS-T en de raketten ervoor te leveren. “We moeten meer doen dan tot nu toe”, zei kanselier Olaf Scholz. “We moedigen iedereen aan om hetzelfde te doen en thuis te kijken wat er nog mogelijk is met de eigen voorraden.”
Op het Navo-hoofdkwartier maakte secretaris-generaal Jens Stoltenberg een opening om dat mogelijk te maken: “Als bondgenoten moeten kiezen tussen het halen van specifieke Navo-normen en meer hulp voor Oekraïne, dan is mijn boodschap duidelijk: stuur meer naar Oekraïne.” Volgens de Noor hebben de Europese leden van de alliantie “genoeg systemen om er significant meer te sturen”. Vrijdag komt de Navo-Oekraïneraad bijeen om vooruitgang te boeken en concrete afspraken te maken. En maandag komen de Europese ministers van Defensie samen om te kijken wat mogelijk is.
Op de persconferentie met Stoltenberg spraken de Nederlandse premier Mark Rutte, die kans maakt om de volgende secretarisgeneraal van de alliantie te worden, de Deense premier Mette Frederiksen en de Tsjechische premier Peter Fiala hun steun uit voor het Duitse initiatief.
Tsjechië bracht eerder dit jaar al een ‘coalition of the willing’ op de been om tot 800.000 granaten te leveren aan Oekraïne. Nu lijkt er stilaan een “luchtverdedigings-coalitie” te ontstaan. “Elk van ons moet zich deze vraag stellen: zijn we beter af wanneer we onze defensiesystemen naar Oekraïne sturen? Het antwoord is ja”, zei Frederiksen.
“Houden we niet te veel van die systemen in voorraad en zou de prioriteit niet iets meer moeten verschuiven naar de verdediging van Oekraïne?”, aldus Rutte. “Evengoed kunnen landen ook elders in de wereld systemen aankopen en doorsluizen naar Oekraïne. Geld is niet zozeer het probleem.” Zonder concrete toezeggingen te doen, beloofde Rutte te kijken of er iets mogelijk is. Er wordt ook gekeken naar Polen, Spanje en Roemenië, die over Patriot-systemen en -raketten beschikken.
“Elk van ons moet zich deze vraag stellen: zijn we beter af wanneer we onze defensiesystemen naar Oekraïne sturen? Het antwoord is ja”
Mette Frederiksen
Deense premier
Druk op België
Via de G7 – de organisatie van de zeven grootste industrielanden – zetten Duitsland, Frankrijk en Italië intussen druk op België om de opbrengst van de vennootschapsbelasting op de bevroren Russische tegoeden bij Euroclear volledig door te sluizen naar Oekraïne. Voor 2024 zou het gaan om 1,7 miljard euro. Hun verwijt dat België het geld voor zichzelf houdt, klopt niet. België gebruikt de inkomsten voor de aankoop van wapens voor Oekraïne, maar wendt een deel ook aan voor de opvang van Oekraïense vluchtelingen en humanitaire hulp. België heeft bedenkingen bij die demarche, maar is bereid om met de G7 naar een oplossing te zoeken.