“Met de opera Ali geven we het migratiedebat een gezicht”
INTERVIEW MICHIEL DELANGHE Van het afscheid van zijn moeder tot een nieuw leven in België: met Ali brengt de Munt de waargebeurde odyssee van een jongeman die als kind Somalië ontvluchtte.
De opera Ali, die zondag in première gaat in de KVS in Brussel, brengt volgens dirigent Michiel Delanghe “geen evident, maar wel een belangrijk onderwerp”. Ali is twaalf als hij uit Somalië vertrekt voor een levensgevaarlijke reis tot in het hart van Europa. “We tonen niet alleen die tocht, maar ook dat het verhaal niet stopt wanneer hij in Brussel-Zuid arriveert”, zegt Delanghe. “Terwijl films als Io capitano eindigen op zee, kiezen we er hier voor om het hoofdstuk ‘Europa’ mee te nemen.”
Willen jullie de westerse kijker confronteren met verhalen zoals dat van Ali?
“Niet confrontatie, maar empathie is mijn uitgangspunt. Onze discussies over migratie zijn vooral abstract en cijfermatig. Veel te vaak wordt vergeten dat we het hier over mensen hebben. Met ‘Ali’ geven we het debat een gezicht.”
Moet opera, of bij uitbreiding kunst, maatschappelijk relevant zijn?
“Kunst moet niets, maar een maatschappelijke functie vervult ze gegarandeerd. We maken een voorstelling vanuit artistieke integriteit, maar als kunstenaar sta je wel met twee voeten in de samenleving. Ali is daar een extreem voorbeeld van: het onderwerp is zo actueel dat je er bijna niet omheen kunt, maar de voorstelling is niet gemaakt met een politiek of moraliserend doel.”
Het doet qua opzet een beetje denken aan de documentaireopera’s van John Adams.
“Klopt: de feiten spelen zich niet alleen in een heel recente geschiedenis af, maar we hebben ook getracht om het verhaal zo waarheidsgetrouw mogelijk te brengen. Er wordt in drie verschillende talen gezongen, en ook het woordgebruik is erg direct. Het libretto is bijna een letterlijke neerslag van de conversaties die Ali heeft gevoerd. Dat contrasteert heel mooi met de bijna poëtische klanktaal.”
“Met de muziek trachten we eerst en vooral het oor te verleiden. Dan komt de gruwel harder binnen. Met de aria van Walid, de leider van een mensensmokkelbende en de archetypische slechterik in het verhaal, willen we zijn personage eigenlijk neerzetten als een aimabele, hulpvaardige man. Je kunt die muziek ook heel dreigend brengen, maar zo begrijp je als kijker natuurlijk niet waarom Ali met hem meegaat. We moeten zelfs van de monsters de menselijke kant tonen, om te laten zien waarom bepaalde beslissingen worden genomen.”
De opera is gecomponeerd door niet minder dan drie componisten: Grey Filastine, Brent Arnold en Walid Ben Selim.
“Filastine is vooral bekend als componist van elektronische muziek, Arnold creëerde mee de vertaling naar de partituur van een akoestisch concert. De in Marokko geboren Walid Ben Selim is een bijzonder veelzijdige componist met een grote kennis van de Arabische taal en de etnische instrumenten. In de voorbije jaren hebben we binnen de muzieksector een uitvoerig debat gevoerd over cultural appropriation. Laat dit een voorbeeld zijn van cultural collaboration: het geheel is veel meer dan de som der delen. We moeten niet zo bang zijn van kruisbestuiving met andere culturen.”
‘Ali’ van de Munt en KVS speelt van 21 tot 27 april in KVS in Brussel.