Waarom word ik aangeklampt door mijn opdringerige douchegordijn?
Van alles heeft Yumi Demeyere geprobeerd om haar opdringerige douchegordijn te bedwingen. Maar telkens als ze onder de douche staat, kruipt het gordijn naar binnen. “Wat ik ook probeer, het douchegordijn klampt zich uiteindelijk aan mijn kuiten vast. Het is alsof het mij achtervolgt met zijn koude, klamme greep. Ik word er agressief van. Zeker omdat het licht in mijn badkamer momenteel kapot is, en ik dus in het donker geschaduwd word door het gordijn.”
Wat is hier aan de hand? Het is jammer dat douchegordijnen in de 18de eeuw niet in de mode waren, anders had Daniel Bernoulli er vast over geschreven in zijn meesterwerk Hydrodynamica en had u het zo kunnen nalezen. In dat boek uit 1738 beschrijft de Zwitserse wis- en natuurkundige een belangrijk principe in de vloeistofmechanica, dat bekend is geworden als de Wet van Bernoulli.
“Bernoulli leert ons dat deeltjes die met hoge snelheid bewegen, minder druk uitoefenen”, zegt Maarten Vanierschot, expert in fluïdummechanica aan de KU Leuven. Hij heeft het tijdens zijn lessen vaak over Bernoulli. De wet speelt onder meer een belangrijke rol in de luchtvaart. “Om de principes uit te leggen, gebruik ik vaak het voorbeeld van het douchegordijn.”
“De waterstraal maakt dat de luchtdeeltjes eromheen met grote snelheid naar beneden bewegen. Hierdoor verlaagt de luchtdruk. De druk buiten de douche is hoger, waardoor het gordijn naar binnen toe beweegt.”
Wat ook meespeelt, is dat warme lucht opstijgt. Daardoor krijg je vanonder een aanzuigende werking. Maar dat effect is volgens Vanierschot minder belangrijk. Als je koud doucht, word je evengoed aangevallen door het gordijn.
Onderdruk in de binnenbocht
Er spelen nog veel meer natuurkundige principes een rol. NRC- wetenschapsjournalist Karel Knip wees er enkele jaren geleden in zijn rubriek ‘Alledaagse wetenschap’ fijntjes op dat het Wikipedia-lemma shower curtain effect honderden malen is aangepast en “een licht gehavende indruk” maakt. Er is veel controverse over het onderwerp en dat zou de wetenschap geen goed doen. Alleen daarom al juicht hij het toe dat het douchegordijn langzaam verdwijnt uit badkamers.
Waar heb je dan nog meer mee te maken onder de douche? Elektrostatische krachten, de condensatie van waterdamp en het Coanda-effect om maar wat te noemen. Over dat laatste principe wijdt stromingsdeskundige Jerry Westerweel van de TU Delft graag uit. “Het komt erop neer dat stromingen die een bocht maken, een onderdruk creëren in de binnenbocht. Dat heeft te maken met de viscositeit (stroperigheid, red.) van vloeistoffen. Bernoulli houdt geen rekening met de viscositeit en kan het douchegordijnfenomeen daarom slechts deels verklaren.”
Maar genoeg over de natuurkundige achtergrond. Wat doe je tegen dat opdringerige spatzeil? “Je kunt gewichtjes aan de onderkant bevestigen”, zegt Vanierschot. “De krachten die spelen zijn allemaal heel zwak. Dat het gordijn toch beweegt, komt doordat het zo licht is en een groot oppervlak heeft.”