De weerzin tegen politiek is dus omkeerbaar

Het valt reuze mee met de weerzin tegen de politiek die de voorbije jaren in golven over het land spoelde. In vijf dagen is de Stemtest van De Standaard en VRTNWS twee miljoen keer ingevuld, vooral door Vlamingen. Dat is al de helft van het totaal aantal deelnames in de hele campagne van 2019. Ook de stemtest van VTM en HLN loopt hard. Vijftig dagen voor de verkiezingen spreken burgers elkaar aanstekelijk aan over de politieke keuzes die ze moeten maken. Want zo groeit het publiek voor een tool, even werkt de reclame ervoor, al snel draait hij op (digitaal) mond-tot-mondaanbevelingen. De Stemtest vernauwt politiek tot een binair meningsverschil. Het is ja of neen als antwoord op minstens 35 stellingen. Die simpele ja of neen voelt verfrissend omdat een niet-complexe positie erg ongewoon geworden is.

Die massale behoefte aan politieke verheldering verrast, maar komt niet uit de lucht vallen. In de Belgische coalitiepolitiek regeert het warrige meningsverschil, en de motor van dat onophoudelijke gekrakeel draait minder op ideologie dan op profileringsdrift. Op het narcisme van het kleine verschil, zoals de vorige CD&V-voorzitter Joachim Coens het noemde. Grote werven konden de Vlaamse en federale regeringen niet aan. In de plaats kwam het permanent campagnevoeren op het politieke meningsverschil van de dag. Zo veel en zulk klein debat voor de burger-toeschouwer, die verbolgen de handen in de lucht gooide, omdat al die partijen één pot nat leken. Daar konden uiterst rechts en uiterst links zich smetteloos tegenover positioneren.

De Stemtest vraagt een uitgesproken kiezer, maar heeft ook de partijen uitgedaagd tot helderheid, getuigen de academische samenstellers van de test. In hun antwoorden tonen CD&V en Vooruit zich als partijen die zich in ijltempo herpositioneerden, de ene als een partij die nu meer op plichten wijst, de andere als flinkser op migratie en etatistischer over veiligheid. Groen gaat radicaler progressief. Open VLD blijft een liberale partij die haar zuidflank niet wil afstoten, en de N-VA profileert zich orthodox als bewaker van de begroting. Vlaams Belang heeft een verrassend bleek profiel zodra het niet meer over migratie gaat. Ideologie komt als olie bovendrijven en verbreedt het spectrum.

Maar programma’s beslechten natuurlijk zelden campagnes. Dat zullen de koppen doen, geloofwaardig leiderschap. Daarover voelt de kiezer grote scepsis. De democratie ligt hem na aan het hart, dat toont zo’n massaal gedeelde stemtest meer dan welk opinieonderzoek. Maar wellicht is het ook een signaal dat die kiezer zich al te veel voor de gek gehouden voelt.

Programma’s beslechten zelden campagnes. Dat zullen de koppen doen