De vijf opmerkelijkste paviljoenen
Nederland
Aan de letters ‘Olanda’ op de gevel van het Nederlandse paviljoen kleeft gele smurrie. Het is palmolie, waarvoor Unilever ooit aan Congolese arbeiders op plantages een dollar per dag betaalde. Met de verarmde inwoners van Lusanga zette Renzo Martens een collectief op, dat met de verkoop van kunstwerken de gronden opnieuw wil verwerven. In het paviljoen krijg je de sculpturen te zien – gemaakt van palmolie en cacao. Pikant detail: er is een rechtstreekse videolink naar het museum van Lusanga, dat onlangs een symbolisch beeldje terugkreeg. Wie naar het beeldscherm kijkt, krijgt ook het Belgische paviljoen in het vizier dat gebouwd werd onder Leopold II.
Duitsland
Spooky, doemdenkerig, met het grote gebaar van de opera: het is schrikken als je uit de lange wachtrij het Duitse paviljoen binnenstapt. Je wordt meegezogen in een trip. Filmmaker Yael Bartana stuurt op grote schermen een generatieschip de ruimte in, een experiment als de aarde onbewoonbaar wordt. Ersan Mondtag, bij ons al te gast als regisseur bij Opera Ballet Vlaanderen, liet een kloeke woonruimte optrekken. Vijf performers brengen er een ingetogen hommage aan zijn grootvader die in de jaren 60 vanuit Turkije naar Duitsland migreerde, in een asbestfabriek werkte en aan longziekte overleed.
Libanon
Mounira Al Solh, geboren in Beiroet, behoorde tot de kunstenaarsstal van galerie Zeno X. Haar krachtige beeldtaal projecteert ze dit keer op de ontstaansgeschiedenis van Europa, een geliefd thema in de schilderkunst. Ze maakt er een versie van waarbij de vrouw het heft in handen houdt. De multimediainstallatie palmt het volledige Libanese paviljoen in.
Senegal
Wael Shawky interpreteert historische gebeurtenissen via de hedendaagse cultuur. Hij nam al de kruistochten onder de loep, maar dan vanuit Arabisch perspectief. In zijn nieuwe film Drama 1882 vertelt hij het verhaal van de anti-Europese rellen en (mislukte) Urabi-opstand in Alexandrië als een musical. Je zit gefascineerd te kijken hoe vrolijk feit en fictie in elkaar overlopen.
Oostenrijk
Speels en met humor kijkt de voormalige Russische dissidente Anna Jermolaewa terug op haar aankomst in 1989 in Oostenrijk. Bij de re-enactments spelen een batterij telefooncellen in het vluchtelingenkamp en een bank in het treinstation van Wenen een rol. Continu wordt er ook een scène uit Het zwanenmeer ingeoefend. Als het ballet in de voormalige Sovjet-Unie op de staatstelevisie in loop werd uitgezonden, wisten de Russen dat er een regimewissel op komst was. (gvds)