Is Vlaams Belang gehackt door Unia?
Vlaams Belang neemt de retoriek van zijn tegenstanders over, stelt Tom Naegels vast. Een trucje? Of zijn er meer gelijkenissen met de woke-cultuur dan de partij wil zien?
Voor Vlaams Belang betekent actief pluralisme dat niemand vervolgd mag worden voor het aanzetten tot haat
“Actief pluralisme” – dat is nu eens een begrip dat ik niet associeer met Vlaams Belang. Net zomin als “gelijkekansenvisie”. En toch: Cultuurstrijd, de brochure waarin de partij uiteenzet hoe ze woke en in ruimere zin de progressieve invloed in onze samenleving wil bevechten, barst van de terminologie die mij eerder doet denken aan Vooruit, Groen of Open VLD. “De voorstellen van Vlaams Belang vertrekken van een gelijkekansenvisie en een vrijheidsgedachte. (…) Beleidsmatig vertaalt Vlaams Belang die visie in een actief, democratisch pluralisme als alternatief voor de woke-diversiteit.” (Oké, met uitzondering van dat laatste ,dan.)
Of wat te denken van de nadruk op de neutraliteit van de overheid? “Een neutrale overheid is nodig om onze fundamentele rechten en vrijheden te bewaren. De overheid moet immers een instelling zijn waarvan het gezag door iedereen erkend wordt.” Het lijkt alsof ik Patrick Janssens aan het lezen ben.
En dan heb ik het nog niet gehad over de verwijzingen naar non-discriminatie. “Geen subsidies voor wie antidiscriminatiewetgeving miskent”, luidt een van de beleidsvoorstellen. “Een overheid hoort niet te discrimineren. In haar selectieprocedure noch in haar beleid mag er enige schijn van bevooroordeling zijn wegens biologische of etnische kenmerken waar men niet voor kiest.” Werd Vlaams Belang gehackt door Unia?
U begrijpt: de partij vult die begrippen, die oorspronkelijk werden gemunt door haar tegenstanders, heel anders in. “Actief pluralisme” betekent niet – wat het tot dusver betekende – dat je erkent dat moslims over sommige zaken opvattingen koesteren die jou tegen de borst stuiten, maar dat je er wel met hen over in gesprek gaat. Voor Vlaams Belang betekent het dat rechtse stemmen meer ruimte moeten krijgen, en dat niemand mag worden vervolgd voor het aanzetten tot haat. De neutraliteit van de staat geldt niet alleen voor loketbedienden, maar voor alles waarbij de overheid betrokken is: een regenboogzebrapad kan niet, een campagne tegen racisme zoals de stad Antwerpen er momenteel een voert, kan niet. Enzovoort.
De gediscrimineerde witte man
Het verst gaat de partij in de omkering van de betekenis wanneer ze pleit voor de bestraffing van organisaties die een diversiteitsbeleid voeren. Dat is zélf discriminerend, vindt Vlaams Belang. Een universiteit die ernaar streeft om meer studenten met een migratieachtergrond aan te trekken, een bedrijf dat meer vrouwen in de raad van bestuur wil, de VRT die bewust werkt met acteurs met een beperking, een onderwijskoepel die meisjes naar STEM-richtingen wil lokken, een jeugdwerking die haar vrijwilligers een vormingstraject aanbiedt over de problemen van lgbtijongeren, allemaal discrimineren ze eigenlijk witte, heteroseksuele mannen. Ze zullen dus niet langer kunnen rekenen op subsidies. Als Vlaams Belang dat in de praktijk zou brengen, dan betekent dat de doodsteek voor het hele inclusiebeleid, zowel in de privésector als bij de overheid. En dat wordt verantwoord in de woorden van de non-discriminatie.
De makkelijkste manier om die retoriek te interpreteren, is als een strategisch trucje: door de taal van tegenstanders over te nemen, maakt Vlaams Belang het hen moeilijker om ertegen in te gaan. “Jullie zijn toch tegen discriminatie? Wij ook.”
Ik wil nog een andere mogelijkheid overwegen: dat Vlaams Belang dit meent. Als je getuigenissen leest van kiezers van rechts-nationalistische partijen, valt meteen op hoezeer zij zichzelf zien als een vervolgde minderheid (of een meerderheid die als minderheid wordt behandeld). Uitspraken als “als man mag je niets meer zeggen” of “op onze manier van leven wordt neergekeken” zijn typerend. Ook zij zien de wereld dus als een plaats waar sommige groepen worden gediscrimineerd vanwege hun cultuur, hun waarden, hun uiterlijk, hun identiteit. Alleen zijn dat niet de groepen waar links zich over ontfermt.
Wie door die bril Cultuurstrijd leest, ziet meer gelijkenissen met het gehate woke dan Vlaams Belang wellicht zelf wil erkennen. Woke, staat er, is “een cultus van het slachtofferschap”, “een obsessie om het leven en de geschiedenis van de mensheid te zien als een machtsstrijd tussen onderdrukkers en onderdrukten.” Maar wat is het nationalistische verhaal over het ‘gewone volk’ dat onderdrukt wordt door ‘de elite’, anders dan dat?
Woke gaat ervan uit dat sommigen ‘privileges’ hebben: wie wit is, man, cisgender en hetero behoort tot de heersende klasse. Het nationalisme werkt met eenzelfde model, alleen zijn de geprivilegieerden bij hen hoogopgeleid, progressief, stedelijk, kosmopolitisch, klimaatbewust. Die onderdrukkende wereldorde wordt in beide verhalen doorgegeven via het onderwijs en via de media: volgens woke komen er te weinig vrouwen, queers en mensen van kleur op een positieve manier op het scherm, volgens rechtse nationalisten te weinig rechtse nationalisten.
Extreem pessimistisch
Een laatste gelijkenis: de uitzichtloosheid van beide. Teksten van woke-activisten zijn extreem pessimistisch. Racisme zit volgens hen zozeer ingebakken in de structuren van de samenleving, dat ieder succesje in de strijd ertegen windowdressing is.
Diezelfde moedeloosheid overvalt me als ik teksten lees uit het geglobaliseerde nationalisme. Vroeger kon een Vlaams-nationalist ons beloven: als we onafhankelijk zijn van de Walen, dan zijn we vrij. Nu zou dat niets helpen. De Vlaming wordt dan immers nog altijd onderdrukt door de eigen media, de eigen culturele sector, het eigen onderwijs, de eigen universiteiten, de eigen vakbonden, de eigen rechtbanken, de eigen politieke klasse … En dan is er nog de Europese Unie, Het Europees Hof, het World Economic Forum, het Klimaatpanel van de Verenigde Naties, Netflix, Beyoncé, George Soros en het woke-kapitalisme. Woke domineert alles en iedereen, overal.
Om die reden sta ik nogal wantrouwig tegenover het beroep dat Vlaams Belang nu doet op het “actieve pluralisme”. Pluralisme veronderstelt gematigdheid, het besef dat je overtuigingen ook maar het product zijn van je persoonlijkheid, je opvoeding en je traject. Pluralisme zou zijn, in die context, pleiten voor meer rechtse stemmen aan de universiteit, die dan in debat gaan met hun linkse collega’s. Redelijk, haalbaar.
Maar hoe zou een beweging die ervan overtuigd is dat er een “wereldelite” bestaat die “een cultuuroorlog tegen de ziel van Vlaanderen” voert (letterlijke citaten uit de brochure), met zo’n muizenstapje ooit genoegen kunnen nemen?
Tom Naegels is schrijver. In ‘Op de kop’ maakt hij tweewekelijks de stand op van de stad en de wereld.