Godvergeten in Nigeria
Je hoeft het de modale Vlaming niet meer uit te leggen: religieuze organisaties hebben niet altijd het beste voor met hun volgelingen. In het tweede seizoen van de BBC World Service-podcast World of secrets leggen journalisten Charlie Northcott en Yemisi Adegoke het zoveelste verhaal in dat rijtje bloot: hoe de evangelist T.B. Joshua zich twintig jaar lang te buiten ging aan misbruik binnen zijn Nigeriaanse megakerk Synagogue Church of All Nations.
In negen afleveringen leggen ze uit hoe Joshua een kerkimperium kon opbouwen dat massaal veel mensen aantrok. Twee jaar lang onderzochten ze hoe hij zijn volgelingen onderwierp aan fysiek en seksueel geweld. Vrouwen vertellen hoe ze gedwongen werden om met hem naar bed te gaan, en als die verkrachtingen resulteerden in een zwangerschap, een abortus moesten ondergaan. Het zijn gruwelijke verhalen, die des te meer overtuigingskracht hebben door het grote volume aan getuigenissen.
Zijn miraculeuze genezende aanrakingen, die ernstig zieke mensen uit de hele wereld aantrokken, bleken zorgvuldig geregisseerde theaterstukjes, soms met dramatische gevolgen: getuigen vertellen hoe hun geliefde of naaste weigerde noodzakelijke behandelingen te ondergaan vanuit het idee dat T.B. Joshua hen had genezen.
T.B. Joshua stierf op 5 juni 2021, in het midden van het onderzoek van Northcott en Adegoke. Je zou kunnen denken dat de podcast daardoor aan belang inboette, maar zo voelt het niet aan. Hijzelf is er niet meer, maar zijn kerk is nog springlevend. En er zijn veel predikanten wereldwijd die aan Joshua een voorbeeld nemen.
We volgen het verhaal door de ogen van Rae en Anneka, twee jonge Britse vrouwen die in Joshua’s web verstrikt raakten en twaalf jaar op zijn compound in Nigeria hebben gewoond. Ze vertellen hoe ze door honger, geweld en uitputting – want slapen mocht alleen met toestemming van de profeet – volledig afhankelijk van hem waren. En hoe ze allebei jarenlang door hem werden verkracht. Zelfs wanneer ze de moed hadden samengeraapt om hulp in te roepen, weigerden de Britse politie, Interpol en de media in te grijpen. “Het speelde zich af in Afrika, en niemand gaf erom”, aldus Rae. Ook al heeft de kerk veel tentakels in Europa.
Het is een meeslepend, belangrijk verhaal. Northcott en Adegoke tonen hoe verleidelijk de sirenenzang van de kerk kan zijn en maken je deelgenoot van de gruwel die erachter schuilgaat. Maar de podcast is in hetzelfde bedje ziek als de instanties die weigerden in actie te komen: er ligt veel nadruk op de twee Britse slachtoffers, terwijl andere, niet-Europese slachtoffers op de achtergrond blijven. Van de BBC World Service, dat een internationaal publiek heeft, mag je meer verwachten. Het komt ook de spanning niet ten goede. Na een tijdje voelt het verhaal van Rae en Anneka langdradig aan, terwijl de getuigenissen van de andere slachtoffers snel worden afgehaspeld. Zo blijf je achter met het gevoel dat er nog meer rot was achter de hoge muren van de Church of all Nations in Lagos.
The disciples: a story of miracles, faith and manipulation. The cult of Nigerian prophet T.B. Joshua