60 miljard dollar steun is nog geen strategie
En toch zal Oekraïne met Poetin moeten DIPLOMATIE praten, schrijft Tom Sauer. Het land kan deze uitputtingsoorlog niet winnen, zijn onderhandelingspositie wordt met de dag zwakker.
Oud-diplomaten Frans Van Daele en Johan Verbeke spraken eerder deze maand in een uitvoerig interview harde taal (DS 6 april). “Net als Poetin moet Europa de taal van hard power spreken”, en de defensiebudgetten moeten opnieuw de hoogte in. “Si vis pacem, para bellum”, klonk het. Ze waarschuwden dat als Oekraïne valt, wij aan de beurt zullen zijn. Katlijn Malfliet (DS 3 april) is het niet met hen eens: “Als je vrede wilt, bereid je dan voor op vrede.” Elvis Peeters is nog duidelijker (DS 8 april): “Als je vrede wil, voer dan geen oorlog.” Ik sluit me aan bij Malfliet en Peeters.
In plaats van een nuchtere analyse gebaseerd op realpolitik, wat je van oud-diplomaten toch zou mogen verwachten, hielden Van Daele en Verbeke een emotioneel pleidooi, voornamelijk gebaseerd op principes. “We gaan ons niet laten doen. Poetin, jij gaat deze oorlog niet winnen.” Alleen zeggen ze er niet bij hoe wij – lees: de Oekraïners – die oorlog zullen winnen, of tenminste niet verliezen. De twee diplomaten suggereren dat we meer en betere wapens moeten leveren, inclusief de fameuze Taurusraketten.
Altijd maar meer wapens. Alsof dat in het verleden gewerkt heeft. Denken ze nu echt dat Rusland ondertussen stil zal zitten? De sterkste oorlogseconomie is die van Rusland en het ziet er niet naar uit dat dat zal veranderen. In termen van hard power is Rusland een maatje te groot voor Oekraïne: een drie keer grotere bevolking en dus veel meer potentiële manschappen, een dertien keer grotere economie, inclusief veel meer grondstoffen voor de defensie-industrie. Oekraïne kan deze uitputtingsoorlog jammer genoeg niet winnen.
De 60 miljard dollar steun vanuit de Verenigde Staten die dit weekend werd goedgekeurd, is een opsteker, maar geen gamechanger. Het Oekraiense leger zit op zijn tandvlees. De gemiddelde leeftijd van de Oekraïense soldaten is 43 jaar. Jongeren willen niet naar het front. Wie zal hen ongelijk geven? Bij het begin van de oorlog waren de Oekraïners erg gemotiveerd, waardoor ze konden standhouden, maar die motivatie is weg. Het ziet er dus helemaal niet goed uit voor Oekraïne, het verliest stelselmatig terrein.
Geen zwaktebod
Er is een eenvoudige oplossing om verdere verliezen te voorkomen: onderhandelen. Die boodschap zou je ook verwachten van diplomaten, maar nee, Van Daele en Verbeke zijn unisono: “Praten heeft nu geen zin want een zwaktebod.” Vorige zomer, toen Kiev aan de winnende hand was, had het volgens hen wel gekund. Ik heb die oproep tot onderhandelen door Zelenski en het Westen toen in ieder geval niet gehoord. En als ze onderhandelen vandaag een zwaktebod vinden, hoe zullen ze de situatie dan noemen als Rusland nog meer grondgebied inpalmt? De onderhandelingspositie van Rusland wordt met de dag sterker, die van Oekraïne met de dag zwakker. Van een westerse strategie is gewoon geen sprake.
Alleen als men gelooft dat de krijgskansen zullen keren en Rusland dus weer teruggeduwd kan worden (wat in het slechtste geval een nucleaire reactie triggert), heeft het zin om nu het been stijf te houden. Maar Verbeke geeft aan het einde van het interview toe dat de Europese Unie in tegenstelling tot Oekraïne niet geïnteresseerd is in de herovering van de Donbas en de Krim. Daarin heeft hij gelijk, maar dan heeft zijn voorstel om te wachten met onderhandelen nog minder zin. Praten is helemaal geen zwaktebod, zoals Koert Debeuf al eerder duidelijk maakte (DS 29 maart).
Anderen stellen dan weer dat Poetin niet wil onderhandelen. Ik lees nochtans in The New York Times dat hij sinds september informeel verschillende keren heeft laten weten dat hij bereid was tot een staakt-het-vuren en tot diplomatieke gesprekken om een vredesakkoord te bereiken. Het Kremlin heeft dat enkele dagen geleden nog eens herhaald. Velen, onder wie onze oud-diplomaten, zullen dat niet geloven, en Poetin is van zijn eerste leugen niet gestorven, dat weet ik ook. Toch is er maar één manier om te weten te komen of hij het meent: test het. Ga in op zijn vraag.
Westers non-beleid
Het probleem is dat Zelenski niet wil onderhandelen met Poetin. Dat heeft hij zelfs in een decreet laten gieten. Het zal nochtans met Poetin zijn dat onderhandeld moet worden. Israël onderhandelt ook met Hamas. Mogelijk lukt het niet bij de eerste poging. In dat geval zit er niets anders op dan het opnieuw te proberen. Vandaag wil
men aan westerse zijde zelfs niet één keer proberen, zogezegd in het belang van Oekraïne. Feit is dat in de huidige omstandigheden Oekraïne door ons non-beleid verliest. Elke dag vallen er doden en gewonden onder de militairen en burgers en verliest Oekraïne terrein. Ik vrees dat de surreële oorlogssituatie, die Michael Van Peel (DS 6-7 april) onlangs beschreef, nog niet is doorgedrongen tot in onze hoofd
Er is maar één manier om te achterhalen of Poetin werkelijk wil onderhandelen: test het, ga in op zijn vraag
steden.
Washington, Brussel, Berlijn, en Parijs hebben Rusland na de Koude Oorlog genegeerd en zelfs vernederd, wat mee heeft geleid tot deze oorlog. De grootste verantwoordelijkheid voor de oorlog ligt natuurlijk bij Poetin. Maar we weten jammer genoeg nog altijd niet hoe we de kwestie moeten aanpakken, en het slachtoffer is elke keer weer Oekraïne. Uit een soort schaamtegevoel sturen we dan maar geld en wapens. Daar vaart vooral de (Amerikaanse) wapenindustrie goed bij, maar voor Kiev volstaat het niet om zelfs maar te kunnen standhouden. Tegelijkertijd dringt men er bij Zelenski op aan om geen onderhandelingen te starten. Dat is een non-beleid. Onze westerse leiders, generaals en diplomaten zouden zich nog veel meer moeten schamen.