Alleen het einde van de oorlog in Gaza kan de Iraanse invloed temperen
Iran is niet op de eerste plaats pro-Palestina, dan wel anti-Israël. De Iraanse revolutie wil al wat westers is uit de regio verdrijven en Israël wordt gezien als een westers project, schrijft Koert Debeuf.
Toen ik vorige week hoorde dat Israël Isfahan had aangevallen, stond mijn hart even stil. Het klopt dat buiten de stad enkele belangrijke nucleaire sites staan, iets waar Israël, maar ook de rest van de wereld op zijn zachtst gezegd niet gerust in zijn. Maar Isfahan is zoveel meer dan dat. Het heeft een van de mooiste en meest indrukwekkende pleinen ter wereld. Het is gebouwd in de 16de eeuw volgens het concept van de paridaiza, Oud-Perzisch voor ommuurde tuin. Het is inderdaad paradijselijk en straalt de culturele en politieke macht uit van de dynastie van de Safavieden, die van 1501 tot 1772 over Perzië (Iran) heersten.
Het is onder de Safavieden dat de sjiitische islam de staatsgodsdienst werd van het Perzische rijk. Men zou dus kunnen denken dat het huidige regime van Iran terugkijkt naar die bloeiperiode als een glorierijk verleden dat als voorbeeld dient voor de politiek van vandaag. Sommigen opperen dat de buitenlandpolitiek van Iran erop is gericht om het Perzische rijk terug te brengen. Niet alleen dat van de Safavieden, maar ook dat van de oprichter van dat rijk, Cyrus de Grote (600 – 530 voor onze tijdrekening). Cyrus’ rijk omvatte het gebied van wat vandaag Oezbekistan is tot en met TurkijeendusookwatwehetMiddenOosten noemen.
Cyrus zelf werd bewonderd door de Grieken (de historicus Xenofoon schreef een boek over hem) en zelfs door de Israëlieten. Hij maakte een einde aan de Babylonische ballingschap, liet de Tempel herbouwen en werd daarom door de profeet Jesaja zelfs de Messias genoemd.
Het lijkt logisch dat dit de reden is waarom Iran zich vandaag moeit in Irak, Syrië, Libanon, Jemen en zelfs Palestina. Toch is het niet het Perzische rijk dat de ayatollahs en de mullahs drijft. Integendeel zelfs. In 1979 verdreven zij in een revolutie sjah Mohammad Reza Pahlavi, acht jaar nadat hij met veel grandeur 2.500 jaar Perzisch rijk had gevierd. Voor dat feest, waar ook Koning Boudewijn aanwezig was, werd het eten ingevlogen van het Parijse toprestaurant Maxim’s. Het huidige regime van Iran haat alles wat met de sjah te maken had, en dus ook alle imperiale ambities.
Wat Iran sinds 1979 drijft, is niet de Iraanse staat. Het is de revolutie tegen alles wat die staat gedurende 200 jaar voor stond. Het was een land dat moest luisteren naar Rusland, GrootBrittanië en later de Verenigde Staten. De sjah zelf was het beste voorbeeld, gezien zijn vader Reza Shah Pahlavi door de Britten op de troon was gezet. In ruil gaf de sjah de Britten en anderen concessies over de rijkdom van het land, vooral dan de olie. Wie daartegen in opstand kwam, zoals Mohammad Mossadegh, premier van 1951 tot 1953, werd afgezet. Onder de sjah werd Iran ook verwesterd en geseculariseerd.
De revolutie van 1979, onder het leiderschap van ayatollah Ruhollah Khomeini, was dan ook niet alleen gericht tegen de sjah, maar ook tegen de kolonisatie, het westerse imperialisme en de secularisering. Het doel was dus volledige onafhankelijkheid van het Westen en herislamisering. De Moslimbroederschap werd in 1928 in Egypte overigens opgericht met precies dezelfde doelstellingen. Het is dan ook geen toeval dat beide “revolutionaire” bewegingen sympathie hebben voor elkaar, ook al zijn de Moslimbroeders soennitisch en de ayatollahs sjiitisch. Het eerste buitenlandse bezoek van de Egyptische president Mohammed Morsi, een Moslimbroeder, was aan Iran. Dat zegt genoeg.
Revolutie exporteren
Net als de Communistische revolutie of de Franse revolutie, wil Iran zijn revolutie zo veel mogelijk exporteren. Volgens die visie is het noodzakelijk dat alles wat westers is uit de regio wordt verdreven. Hier komt Israël in beeld. Isräel wordt door Iran beschouwd als een westers koloniaal en imperiaal project. En dit is niet helemaal ten onrechte. De Britten gaven met de Balfour Declaration in 1917 groen licht voor de creatie van een Joods thuisland in Palestina. Sinds de oprichting van de staat Israël wordt het land onvoorwaardelijk gesteund door Europa en de Verenigde Staten. Maar de Iraanse haat gaat nog verder. Israël had namelijk goede banden met de sjah, en de Mossad trainde de gevreesde geheime dienst, de Savak.
Iran is dus niet op de eerste plaats pro-Palestina, dan wel anti-Israël. Dat is het grote verschil met de Arabische wereld, die op voorwaarde van een oplossing voor het langdurige conflict tussen Israël en Palestina wel vrede wil sluiten en Israël als staat wil erkennen. Daarom ergert de Arabische wereld zich aan de oplopende spanning tussen Iran en Israël. Die Arabische landen willen geen open conflict tussen Israël en Iran. Jordanië heeft Israel geholpen om de drones uit Iran neer te schieten, zij het met frisse tegenzin. Het land wil vooral niet gesandwicht worden in een luchtoorlog
De Arabische landen willen geen open conflict tussen Israël en Iran
en wil zeker ook Iran niet helpen.
Echte oplossing
Echter, hoe langer een echte oplossing uitblijft, hoe groter de impact van Iran wordt in die Arabische wereld. Hoe langer de bezetting van de Westelijke Jordaanoever duurt, hoe meer ruimte de kolonisatoren krijgen, hoe meer oorlogen er komen in Gaza, hoe meer sympathie Iran, Hamas en andere groepen zoals Hezbollah krijgen. Zij worden immers gezien als strijders tegen een fundamentele onrechtvaardigheid.
Met andere woorden, het Westen kan proberen om Iran nog meer te isoleren door nog meer sancties op te leggen, maar dat zal de revolutionaire gedachte en de sympathie hiervoor niet verminderen. Het gevolg is enkel een verdere isolering van Israël in de regio. De enige manier om de invloed van Iran te verminderen is een einde van de oorlog in Gaza, en een structurele vrede tussen Israël en Palestina. Kortom, er is maar één manier voor het Westen om een groot en langdurig regionaal conflict in het Midden-Oosten te vermijden en dat is alles te doen wat in onze mogelijkheden ligt om tot een snelle oplossing te komen.