Elon Musk en zijn vrije meningsuiting
Alles wat niet uitdrukkelijk wettelijk verboden is, mag op X worden gepost. Dat heeft Elon Musk onlangs uitdrukkelijk gezegd in een interview met Don Lemon. Want, zo zei hij, “moderatie is een propaganda-woord voor censuur.” Dat hij het meent, maakte hij deze week duidelijk door de uitspraak van een Australische rechter naast zich neer te leggen. Eerder deze maand viel een jongeman in een kerk met een mes een bisschop en een priester aan, tijdens een mis die werd gelivestreamd. Australië wilde de videobeelden daarvan verwijderd zien van sociale media. De meeste internetbedrijven hebben dat gedaan. Maar X niet. X maakte alleen dat de video niet kan worden gezien vanuit Australië. Want, schreef Musk op X: “Als eender welk land inhoud kan censureren voor alle landen, en dat is wat de Australische ‘eSafety Commissar eist, wat belet dan een land om het hele internet te controleren?”
X wil alleen verwijderen wat illegaal is – en alléén in de landen waar het illegaal is
De Australische premier Anthony Albanese noemde Musk daarop een “arrogante miljardair die denkt dat hij boven de wet staat”. Maar juridisch gezien heeft Musk en niet Albanese gelijk. Een Australische rechter mag misschien beslissen wat een Australiër te zien krijgt, maar heeft geen zeggenschap buiten het eigen grondgebied. Anders kon, bijvoorbeeld, de Turkse premier Erdogan wereldwijd elke kritiek op zijn regime van het net laten verdwijnen. Anderzijds: de video blijft op deze manier ook vanuit Australië vrij gemakkelijk toegankelijk, bijvoorbeeld door middel van een Virtual Private Network (VPN).
Sinds kort is in Europa de Digital Services Act (DSA) van kracht, die vereist dat sociale media op een strengere en transparantere manier hun platforms modereren. De Europese Commissie opende al in december een procedure tegen X, wegens mogelijke inbreuken op de DSA. Ook in verband met de DSA heeft Musk gezegd dat hij zich aan de plaatselijke wet zal houden. Maar hoe hij dat precies zou doen, was niet meteen duidelijk. Wat we deze week in Australië zagen gebeuren, geeft ons daar een beter idee van.
X wil dus alleen verwijderen wat illegaal is – en alléén in de landen waar het illegaal is. Dat zou betekenen dat X er de komende maanden en jaren heel anders zal uitzien in de VS, Europa en elders. In de VS een free speech versie met ranzige memes, in Europa een keuriger uitvoering. (Welke versie zouden mensen het fijnst vinden?)
Het probleem voor Musk: dat gaat erg moeilijk en duur zijn. Wat andere sociale media doen, is simpeler: als één land vraagt om iets weg te halen, dan haal je het weg – voor iedereen. De grote sociale media – nou ja, Meta dus – hanteren voor het gemak trouwens eigen gebruiksregels die verhinderen dat je iets post wat ergens ter wereld illegaal is.
Musk zegt: zo geef je één land de macht om bepaalde inhoud overal ter wereld van het internet te houden. Dat is een terechte kritiek. Maar hij koos deze week wel een heel merkwaardige testcase om dat punt te maken. Opkomen voor het recht van iedereen om een video van een mesaanval te posten en te bekijken? Dat is voor de meeste Europeanen – en heel veel Amerikanen – een ronduit bizarre invulling van vrije meningsuiting. Heus, Elon?
Technocraat Dominique Deckmyn is elke week te horen in de podcast Bits & atomen.