Brittney Griner schrijft boek over Russische cel: “Daar ontdekte ik hoe sterk ik echt ben”
De Amerikaanse basketbalster Brittney Griner (33) zat negen maanden in een Russische strafkolonie. Nu vertelt ze voor het eerst haar verhaal in haar boek Coming home. Over onverteerbaar eten, uren gehurkt zitten in kooien en bevroren kleding.
In de marges van een sudokuboekje en in een bijbel pende de Amerikaanse basketbalster Brittney Griner zo veel mogelijk neer, om maar niet te vergeten wat haar allemaal overkwam tijdens haar gevangenschap in een Russische strafkolonie. Meer dan een jaar na haar vrijlating deelt Griner de ontberingen in een boek: Coming home. Eerder gaf de Amerikaanse al aan dat ze tijdens haar gevangenschap zelfdoding had overwogen, nu vertelt ze wat haar tot die gedachten dreef.
Griner is een basketbalspeelster van formaat, in de letterlijke en figuurlijke zin. Ze is meer dan 2 meter lang, speelde in de Women’s National Basketball Association (WNBA) en is meervoudig olympisch kampioen. In eigen land is ze een boegbeeld van de Black Lives Matter-beweging en komt ze op voor de rechten van de lgbti-gemeenschap. De Amerikaanse is nog ploeggenote geweest van Belgian Cat Emma Meesseman bij Ekaterinburg.
Met twintig in een cel
Op 15 februari 2022 vloog de sterspeelster naar Moskou. Tussen de Amerikaanse basketbalseizoenen door zou ze er spelen voor een Russisch team. Zover raakte ze echter niet. Op de luchthaven van Moskou werd Griner opgepakt omdat ze in het bezit was van cannabisolie. Hoewel ze daar een medisch voorschrift voor had, werd de basketbalster veroordeeld tot negen jaar gevangenschap, wegens ‘drugshandel’. Voor ze het wist, werd Griner een politieke pion. Door een omstreden gevangenenruil met de Russische wapenhandelaar Viktor Boet, die onder meer
Sokken en ondergoed waren steeds nat en koud. Griners dreads beschimmelden, dus besloot ze die af te scheren
Al-Qaeda en de taliban bewapende, kwam ze zo’n negen maanden na haar arrestatie vrij.
Griner werd onder meer vastgehouden in IK-2, een strafkolonie in de Russische deelrepubliek Mordovië, waar ook oppositieleider Aleksej Navalny had vastgezeten. Maandenlang moest ze het stellen met onverteerbaar eten en een te klein bed. “In de ochtend kregen we dikke pap, die leek op cement. Voor het avondeten kregen we een klein stukje vis met alleen maar graten erin”, schrijft ze in Coming home.
Een cel deelde ze met negentien andere vrouwen, een badkamer met vijftig. “De badkamer was een hel. Er was geen warm water in IK-2. Als je ervoor koos om te douchen – de meesten deden dat niet – moest je water verwarmen in een elektrische waterkoker en dat in je emmer gieten.” Elke keer dat ze vervoerd werd naar een andere plaats in Rusland, gebeurde dat in een kooi die zo klein was dat ze er gehurkt in moest zitten.
Als lesbische vrouw en lgbti-activist voelde Griner zich kwetsbaar in de handen van de Russische overheid. Bij psychiatrische evaluaties kreeg ze vragen over haar “zieke gedachten”. Ook racistische en seksistische opmerkingen van gevangenispersoneel waren geen uitzondering.
Vingers aan elkaar genaaid
Op mentaal en fysiek vlak takelde de Amerikaanse snel af. Ze werd gedwongen om buiten gymnastiek te doen tijdens sneeuwstormen. “Als ik inademde, voelde het alsof mijn adem bevroren was in mijn longen. Mijn handen waren altijd ijskoud.” Kleding moest met de hand gewassen worden en gedroogd op waslijnen in de koude buitenlucht, waar ze bevroor. Sokken en ondergoed waren steeds nat en koud. Griners dreads beschimmelden, dus besloot ze die af te scheren.
Ook moest er gewerkt worden in de strafkolonie. Griner naaide tien tot vijftien uur per dag Russische militaire uniformen in erbarmelijke omstandigheden: “Er was geen ventilatie en weinig warmte. Geen plaspauzes. We wisten dat we onze blaas moesten legen tijdens de lunchpauze van twintig minuten.”
De gevangenen moesten quota halen, anders werden ze berispt. “Een meisje bij mij in de buurt naaide zo snel dat ze haar vingers aan elkaar naaide, waardoor ze op het kledingstuk bloedde en de productie vertraagde. Haar leider rukte het materiaal uit haar hand, gooide het op de grond en schreeuwde dat ze het moest oprapen en verder moest gaan”, aldus Griner. “We verdienden een paar roebel per uur, ongeveer 25 dollarcent. Het was slavenarbeid.”
“Er was geen water in mijn strafkolonie. De meesten kozen ervoor om zich niet te douchen” Brittney Griner Basketbalster
Bedankbrief aan Poetin
Ondanks alles bleef Griner overeind. “Ik had altijd van mezelf gedacht dat ik bijna alles kon doorstaan. In een slavenkamp in Rusland ontdekte ik hoe sterk ik echt ben.” Een deel van die kracht putte Griner uit haar geloof. Hoewel ze voorheen niet echt religieus was, vroeg ze op aanraden van haar vrouw, Cherelle, een bijbel, die ze elke ochtend las.
Na 287 dagen gevangenschap kwam het langverhoopte nieuws voor de Amerikaanse en haar familie: ze mocht naar huis. Wel werd ze verplicht om voor haar vrijlating een brief te schrijven naar de Russische president Vladimir Poetin, waarin ze hem moest bedanken en om vergeving moest vragen.
Volgende week begint Griner aan een nieuw seizoen met haar team Phoenix Mercury. Ze heeft overwogen om te stoppen, maar is fysiek “weer de oude”, zei ze tegen The New York Times. Ook mentaal zou ze zich stilaan beter voelen. Naar het buitenland reizen zou de basketbalster het liefst nog zo weinig mogelijk doen, maar voor de Olympische Spelen in Parijs deze zomer maakt ze graag een uitzondering.