Amazonewoud lijdt onder narco-ontbossing
Niet alleen voor biefstuk, soja en goud verdwijnen delen van het Amazonewoud, ook voor cocaïne. De roofbouw die drugscriminelen plegen op de biodiversiteit in Latijns-Amerika, baart regeringen en milieu-organisaties grote zorgen.
Als het gaat over de verwoesting van het Amazonewoud en andere tropische regenwouden in Zuiden Centraal-Amerika, wordt cocaïneproductie niet vaak als oorzaak genoemd. Maar hoewel de drugsproductie niet zo’n grote rol speelt als houtkap, veeteelt en mijnbouw, is ook haar aandeel zorgelijk. Al jaren wordt op veel plaatsen bos gekapt om cocaplantages en clandestiene landingsbanen voor sportvliegtuigjes aan te leggen. Ook dumpen drugslabs volop chemische troep in de rivieren.
Die vormen van verwoesting bleven lang onderbelicht, want in de lastige en dure war on drugs was de impact van de narcoterreur op het regenwoud geen prioriteit voor overheden. Anno 2024 begint de realiteit er anders uit te zien: zowel ngo’s als regeringen en internationale instellingen slaan alarm over de schade die de drugscriminelen aanrichten.
Parkwachters vermoord
Uit een kersvers rapport van het onderzoeksjournalistieke consortium Insight Crime blijkt dat de wereldwijde vraag naar cocaïne zo toegenomen is dat drugstrafikanten in Bolivia – na Colombia en Peru de derde grootste producent ter wereld – vandaag aan het rooien zijn geslagen in de nationale parken Madidi en Noel Kempf. Ook de parken Carrasco en Amboró zijn ten prooi gevallen aan aan drugs gelieerde roofbouw.
Niet alleen de bomen sneuvelen, ook de inheemse bevolking en de mensen die de parken proberen te beschermen, lopen gevaar om gedood te worden. In Peru zijn sinds 2020 al twintig parkwachters vermoord. Op 19 april liep de Peruaanse inheemse parkwachter Victorio Daribeque Gerawairey in een hinderlaag in het beschermde Amarakaeri-territorium, in het Amazonewoud. Gerawairey werd opgewacht door vier mannen die hem in de borst schoten. Een zoon van de parkwachter overleefde de schietpartij, een omstaander die hem te hulp gesneld was niet. Hoogstwaarschijnlijk werden ze het slachtoffer van een drugsbende. Gerawairey was al meermaals door bendes bedreigd, laat de inheemse ontwikkelingsorganisatie Aidesep weten.
“De Boliviaanse regering heeft beloofd alle illegale plantages in de nationale parken dit jaar te verwijderen, maar we moeten nog zien of dat lukt” Iván Paredes Onderzoeksjournalist
Ook in Centraal-Amerika, bijvoorbeeld in het grote Maya Biosfeerreservaat in Guatemala, zijn intimidatie, druk en bedreigingen door drugstrafikanten een groeiend probleem. Ook zijn daar clandestiene landingsstrips voor Cessna-vliegtuigen ontdekt. In de woudrijke regio’s van Mexico tekenen zich soortgelijke tendensen af.
Dwangarbeid
Eerder dit jaar waarschuwden de Verenigde Naties, bij monde van de International Narcotics Control Board (INCB), voor de ‘narcoontbossing’ in delen van Zuid- en Centraal-Amerika. “Deze praktijken houden dodelijke risico’s in voor de inheemse bevolking en hebben omkoping, afpersing, fraude, seksueel geweld, agressie en dwangarbeid als gevolg”, schrijft de INCB, die ook vaststelde dat de arealen met cocastruiken groter worden. In Peru kwam er in een jaar 18 procent bij, en in Colombia 13 procent.
De aangroei in dat laatste land heeft een bijzondere verklaring. Decennialang vormden de activiteiten van de Farcguerrilla er een paradoxale buffer tegen ontbossing. De demobilisatie van de linkse guerrilla in 2016 leidde in Colombia tot een machtsvacuüm waar dissidente groepen en drugsorganisaties in sprongen, met als gevolg dat biodivers bosland er vandaag het veld ruimt voor cocateelt.
In Bolivia zijn het vooral buitenlandse organisaties die de ontbossing en vervuiling in de hand werken, volgens de journalisten van Insight Crime. “Tot nu toe was de Boliviaanse teelt vooral in handen van kleine familieclans”, zegt onderzoeksjournalist Iván Paredes. “Maar onder druk van grote Braziliaanse spelers als het
Comando Vermelho uit Rio de Janeiro en het Primeiro Comando Capital uit São Paulo neemt de narco-ontbossing toe.” Ook waren er voorheen geen drugslabo’s in Bolivia, nu wordt het eindproduct in het land zelf gemaakt met Colombiaanse technologie.
Volgens Paredes worden de autoriteiten in zijn land zich wel steeds meer bewust van het aandeel van drugscriminelen in de ontbossing. “De regering heeft recent beloofd alle illegale plantages in de nationale parken dit jaar nog te verwijderen. Maar we moeten nog zien of dat lukt.”