Waarom de KU Leuven gekant is tegen een boycot
Luc Sels blijft erbij: een boycot van Israëlische kennisinstellingen schaadt meer dan hij baat.
“KU Leuven medeplichtig aan genocide”, lees ik op spandoeken van de actievoerders die hun intrek namen in een gebouw van onze universiteit. Vlijmscherpe woorden, mogelijk ingegeven door de onmacht die we allemaal voelen bij de onmenselijke beelden van geweld in Gaza. Een universiteit heeft de machtomelkesamenwerkingmetIsrael stop te zetten. Dat is wat die geëngageerde jongeren eisen: een boycot.
Waarom geen boycot? Er zijn precedenten. Denk aan de stopzetting van de samenwerking met Rusland en Iran. Maar die boycots zijn deel van of lopen parallel met een sanctiebeleid van de overheid. Ik vrees dat een geïsoleerde academische boycot die de rest van overheid en samenleving ongemoeid laat, meer schaadt dan baat. We isoleren en ontmoedigen zo vooral progressieve krachten die precies in de Israëlische universiteiten te vinden zijn.
Hoewel ik de bezorgdheid deel, kijk ik dan ook met verbazing naar de bezettingen, omdat het protest zich richt op universiteiten en politieke overheden ongemoeid laat. Activisme gericht tegen universiteiten is makkelijk, want die laten dat toe en stimuleren het soms. Activisme ten aanzien van politieke overheden is veel moeilijker, maar noodzakelijk als je grondige verandering wilt realiseren.
Israëlische universiteiten zijn geen bastions van pluralisme en democratie. Het zijn geen onschuldige instituties. Maar als verandering in de hopeloos verdeelde Israëlische samenleving ergens op gang kan komen, dan toch daar. Veel onderzoekers en studenten luisteren er vandaag met afschuw naar de retoriek van premier Benjamin Netanyahu. Alleen al dat is een reden om niet alle banden door te knippen.
Een collega uit Barcelona spiegelde me de vergelijking met het Spaanse verleden voor. Hadden alle internationale universiteiten tijdens het Franco-regime de banden met de academische gemeenschapverbroken,danwashetveel moeilijker geweest om na de dictatuur weer op te veren. Academische banden zijn een houvast om uit de verschrikking van oorlog of dictatuur te geraken.
Steengoede wetenschap
De terreur van Hamas valt op geen enkele manier te legitimeren, de brutaliteit waarmee de Palestijnse bevolking wordt geraakt evenmin. Dat essentiële mensenrechten ernstig geschonden worden, is helder. Net daarom heeft onze Ethische Commissie Dual Use, Military Use and Misuse of Research (EC DMM) beslist geen nieuwe partnerschappentoetelatenmetdeIsraëlische overheid of onderdelen ervan.
Bovendien zijn de Israëlische universiteiten verweven met de overheid en het militaire apparaat. Ook al opteren we niet voor een boycot, dat zet ons aan tot terughoudendheid. Dat is waarom we geen institutionele banden met Israëlische kennisinstellingen hebben. Het verklaart ook waarom uitwisselingsakkoorden al sinds vorig jaar on hold staan. Alleen samenwerking in door Europa gefinancierde onderzoeksconsortia blijft over.
De ethische commissie heeft na grondige evaluatie beslist om die lopende projecten niet stop te zetten. Dat betekent niet dat we de Israëlische universiteiten vrijpleiten. De ethische commissieheeftwélgeconcludeerddat de beoogde resultaten geen detecteerbaar risico op schending van mensenrechten, militair of ander misbruik in zich dragen. Het gaat om studies naar de ziekte van Parkinson, autisme of bodemdiversiteit. Stopzetting zou grote gevolgen hebben voor steengoede wetenschap in ontwikkeling.
Voor nieuwe samenwerkingen volgt de ethische commissie de aanpak die geldt voor alle internationale projecten, namelijk goed- of afkeuring na een grondige screening van de partner en de inhoud van het project. Alle onderzoekers is gevraagd voorzichtig en terughoudend te zijn bij het plannen van nieuwe onderzoekssamenwerkingen zolang de regering-Netanyahu haar agressie aanhoudt.
Respectvol debat
Pleiten voor een boycot is eenvoudig. Het is veel moeilijker om er de consequenties van in te schatten voor onderzoekers en studenten. Elke lijn die we openhouden, biedt een houvast voor hen en een kans voor ons. Het is dan ook zonde dat er momenteel geen uitwisseling van studenten meer is. Het zou ons de kans geven om een échte, substantiële bijdrage te leveren aan een ander Israël, waar alle burgers gelijk zijn. Zou het niet mooi zijn mochten we onze traditie van respectvol debat kunnen delen met méér in plaats van minder Israëlische studenten, om zo de gedachtewisseling tussen al die nationaliteiten te stimuleren? Dat maakt ons niet medeplichtig aan genocide.
Samenwerking biedt kansen om vooruitgang te boeken in een van de moeilijkste conflictgebieden
In onderzoek werken we samen op basis van interesse en potentieel voor wetenschappelijke vooruitgang. Dat gebeurt ook soms met onderzoeksteams uit landen en regio’s met bedenkelijke regimes. Maar we zijn niet blind. Een universiteit heeft een missie. Samenwerking met anderen moet die missie ten goede komen en de ethische normen die in die missie ingeschreven zijn, respecteren.
Daarom waken we er strenger dan ooit tevoren over dat projecten aan onze ethische normen voldoen, niet alleen in Israël, maar in heel de wereld. Sommigen vinden dat niet streng genoeg. Dat is geen probleem: diversiteit van visies is de kern van een universiteit. Wij blijven geloven dat samenwerking kansen biedt om vooruitgang te boeken in een van de moeilijkste conflictgebieden.
De oplossing zal in dit conflictgebied nooit komen van wie een territorium omschrijft als “Het Beloofde Land” of “Heilige Grond”, van welke religieuze overtuiging ze ook zijn. In beide gemeenschappen hebben we nood aan overtuigde verdedigers van de rechtsstaat, want de basisprincipes ervan worden voortdurend geschonden. Misschien vinden we ook hen wel in de universiteiten.