Water Van zoete Maas naar Antwerps kraantje

Achter de schermen van de drinkwaterproductie

H

et gazon staat ros, de hond hijgt zijn tong uit zijn bek, maar uit onze kraantjes blijft water stromen. Waar ligt de bron van al dat drinkwater? “Veel Antwerpenaren denken dat de waterinstallatie naast de Sinksenfoor voor het drinkwater zorgt, maar niks is minder waar”, zegt woordvoerster Chris Janssens van Waterlink. “Daar wordt aan afvalwaterverwerking gedaan.” Nee, de bron van ons drinkwater ligt in een groene oase in Oelegem.

De vogeltjes fluiten, terwijl fietsers zonder omkijken voorbij de bassins zoeven waar ons drinkwater dagelijks vers wordt gebrouwen. “We liggen hier vlak tussen het Albertkanaal en het park van Schilde, in een mooie groene omgeving”, zegt Sabine Nuyts (51), verantwoordelijk voor rondleidingen in het waterproductiecentrum van Oelegem. “Toch halen we het water niet rechtstreeks uit het Albertkanaal hier. Mochten we dat doen, dan riskeren we dat het waterpeil hier zou kunnen gaan schommelen of dalen, en de vele boten die hier langsvaren hebben meer baat bij een stabiel waterpeil.”

Nee, het zit allemaal veel ingenieuzer in elkaar. “De bron van ons drinkwater is de Maas. De Schelde, dat lijkt logischer, maar het probleem is dat de Schelde een getijderivier is, wat betekent dat er zout in het water aanwezig is. Water ontzouten om het drinkbaar te maken, is een erg kostelijk proces. Daarom verkiezen we het zoete water van de Maas, dat via het Albertkanaal ook door onze contreien stroomt.” Ter hoogte van Broechem wordt, ongeveer één meter onder het wateroppervlak, een deel van het zoete Maaswater afgeleid naar het spaarbekken van Broechem. “We maken daarbij ook slim gebruik van de sluizen tussen Olen en Oelegem: het overtollig Maaswater dat wordt afgevoerd als de schepen versluizen, komt bij ons terecht. Zo voorkomen we dat het waterpeil van het kanaal te lijden zou hebben onder onze waterproductie.”

Zeilen mag, zwemmen niet

In Broechem is er weinig te zien dat aan waterproductie doet denken. “Ons spaarbekken is een grote waterplas, waarop af en toe zeil- bootjes varen: de lokale zeilclub maakt gebruik van het bekken. Maar zwemmen of vissen in ons spaarbekken, dat moedigen we niet aan. Het blijft een privédomein van Water-link, en we willen erover waken dat alles er proper en volgens de regels verloopt.” Vanuit het controlecentrum in Oelegem kan Boudewijn Swinkels op een schermpje zien wat er in Broechem aan het bekken gebeurt. “Als er een zeilrace is, dan zie ik wie er wint. Maar zie ik opeens veel vissers of andere zaken die niet de bedoeling zijn, dan neem ik de telefoon en verwittig ik iemand van onze ploeg, zodat die er een kijkje kan gaan nemen.” Met zo’n 50 mensen zorgen ze er in de Noorderproductie van Oelegem voor dat ons kraantjeswater uit de kraan blijft stromen. “Er is ook een Zuiderproductie in Walem bij Mechelen, daar zitten ook onze laboratoria. Er is ook nog de distributie, de onderhoudsteams,…. tel je alle collega’s erbij, dan zijn we in totaal met zo’n 460 mensen”, weet Chris Janssens (53), woordvoerster van Water-link. Dag en nacht is het controlecentrum in Oelegem bemand. “Er zit altijd één man achter de controleschermen, en een tweede man doet zijn ronde op het terrein. Bij het minste probleem kan hij meteen ingrijpen, in elke fase van het productieproces. Eens het drinkwater gebrouwen is in Oelegem, komt het in reinkelders terecht waar het even rust alvorens het de leidingen richting Antwerpen wordt ingepompt. Zo hebben we ook constant een drinkklare reserve. Zijn er echt pieken in de waterbehoefte, dan hebben we altijd voorraad paraat waar we uit kunnen putten. Is er weinig vraag, dan kunnen de reinkelders helemaal vol lopen, klaar om de volgende piek op te vangen.”

Vijf liter minder

Van watertekort lijkt hier geen sprake. “We zijn voorzien op vele scenario’s. De droogte zorgde ervoor dat we 120% van de gewone hoeveelheid water hebben aangeleverd op bepaalde momenten de voorbije week. Dankzij de vraag om duurzamer om te springen met water is de consumptie nu lichtjes gedaald, da’s positief. Maar een direct tekort voor het Antwerps drinkwater dreigt niet: niemand moet bang zijn, op ons water kan je rekenen.” En dat hebben we te danken aan een van de langste rivieren van Europa, de Maas. “Omdat de Maas een constante bron van nieuw toestromend water is, krijgen wij minder snel met schaarste te maken dan waterproductiecentra die afhankelijk zijn van beekwater. Maar wij zijn solidair: via Aquaduct, een samenwerkingsprogramma met andere watermaatschappijen, hebben we ook een ringleiding aangelegd die de verschillende waterproducenten met elkaar verbindt. Zo kan de ene de andere uit de nood helpen, mocht dat aan de orde zijn.”

Zoet Maaswater

Van zoet Maaswater lekker drinkwater maken, het is geen klus die in één, twee, drie geklaard is. “Het duurt zo’n tien uur voor het water uit het spaarbekken van Broechem bij ons in Oelegem aankomt. Dan hebben we nog 37 uur nodig, volgens ons klassieke procédé, om er drinkwater van te maken. Volgens het nieuwe, geautomatiseerde proces duurt dat twee uur. We gebruiken beide naast elkaar, hier in Oelegem.” In 1965 werden de klassieke snelle en trage zandfilters aangelegd in Oelegem. “In de jaren ‘90 zijn de geautomatiseerde erbij gekomen: een geel, rood en groen productieblok die samen evenveel water produceren als onze klassieke installatie. Samen zijn ze goed voor 300 miljoen liter water per dag.”

Is Antwerpen zo’n dorstige klant? “Naast Antwerpen-stad leveren we ook drinkwater aan de ruimere regio, van Zandvliet tot Kontich, van Beveren-Waas tot Boechout. Oosten West-Vlaanderen zijn ook vaste klanten.” En de haven, is dat ook geen enorme slokop? “Drinkwater en water voor de havenindustrie, dat scheren wij niet over dezelfde kam. Via een speciaal gebouwde installatie in de Antwerpse haven leveren we water op maat van de bedrijven, op andere locaties met een productieeenheid op maat op de site van het bedrijf zelf. Veel bedrijven vragen bijvoorbeeld naar gedemineraliseerd water, omdat dat zich uitstekend leent om tot stoom te verdampen.”

Van mosselen tot champagne

Met veel zorg en aandacht wordt in Oelegem vers drinkwater gebrouwen. “Grote onzuiverheden, zoals boomtakken die ronddrijven, worden al in het spaarbekken van Broechem uit het water gehaald. Als het hier in Oelegem aankomt, moeten we wel opletten dat er geen visjes of mosselen meer in zitten. Die filteren we eruit: ze komen in onze spoelwaterpoel terecht.” Komen die mosselen niet in de pot terecht, met wat frietjes erbij? “Nee, helaas. Zo lekker zijn zoetwatermosselen niet, en het zijn maar hele kleintjes”, lacht Sabine Nuyts. “De visjes zijn ook heel klein. Dan gaan we de rest van de voor het oog zichtbare onzuiverheden uit het water filteren. Daarom voegen we een vlokvormend middel bij het

CHRIS JANSSENS Waterlink ‘‘Een direct tekort voor het drinkwater dreigt niet: niemand moet bang zijn, op ons water kan je rekenen.’’