Gazet van Antwerpen Stad en Rand
“Het is gevaarlijk om een vrouw te zijn in de V S”
Bestsellerauteur Karin Slaughter neemt geen blad voor de mond bij doortocht in Antwerpen
Met 35 miljoen verkochte thrillers mag de Amerikaanse auteur Karin Slaughter (46) terecht de eretitel van ‘queen of crime’ opeisen. Haar spannende plots, bezielde personages en compromisloze stijl hebben haar miljoenen fans over heel de wereld opgeleverd. Immer innemend en charmant, neemt ze voor niets en niemand een blad voor de mond. Zo ook bij haar doortocht in Antwerpen deze week. Een gesprek over de grote waarde van boeken, geweld tegen vrouwen en de Amerikaanse politiek.
Uw jongste boek, Goede Dochter, start met een citaat van Flannery O’Connor, een van uw grote literaire voorbeelden, en gaat over de aartsmoeilijke zoektocht naar het geluk. Is dat het centrale thema van de roman? Ik denk van wel. Ik heb de voorbije jaren wel wat succes gekend en ben daar oprecht blij mee. Maar ik ken ook andere succesvolle mensen die absoluut niet gelukkig zijn. Ze hebben het hoogtepunt van hun kunnen bereikt, maar slagen er niet in hun leven betekenis te geven. Dat is echt triest. Mijn ogen zijn opengegaan toen ik een boek las van de Oostenrijkse psychiater Viktor Frankl, die zelf een tijd in een naziconcentratiekamp doorbracht. Hij schreef een studie over wie de meeste overlevingskansen had in de kampen. Zijn conclusie was dat juist die mensen die een duidelijk beeld voor ogen hadden van wat ze zouden doen mochten ze de Holocaust overleven, het er vaak ook levend vanaf brachten. Ik ben het helemaal met hem eens dat je jezelf best altijd doelen stelt en dat je je het gelukkigst voelt als je iets voor iemand kan betekenen. Die zienswijze heb ik ook in het boek willen verwerken. Charlie, een van de hoofdpersonages, zou eigenlijk over rozen moeten lopen. Zij heeft een geweldige echtgenoot, een succesvolle carrière als advocaat en een hartelijke relatie met haar bizarre vader. Maar toch is ze diep ongelukkig, wat natuurlijk te maken heeft met haar verschrikkelijke trauma ( haar moeder werd voor haar ogen doodgeschoten, haar zuster voor dood achtergelaten en zelf werd ze in een donker bos achtervolgd door kwaadwillende mannen, red.). Een deel van Goede Dochter gaat over de manier waarop Charlie dat trauma probeert te verwerken. Haar zuster Sam zou haar daarbij kunnen helpen, ware het niet dat Sam in Charlies ogen staat voor alles wat in het verleden gebeurd is. Een verleden dat Charlie voorgoed heeft getekend en haar geluk in de weg staat.
Ik bespeur in uw boeken telkens weer het gevoel dat u de minder gefortuneerden
onder ons een stem wilt geven. Waar komt die betrokkenheid vandaan?
Is dat niet eigen aan elke schrijver? Onlangs vroeg iemand me waarom auteurs er zo dikwijls progressieve ideeën op nahielden. Mijn antwoord was kort en duidelijk: “Omdat het als schrijver onze job is om iedere andere persoon te verstaan en te begrijpen.” Het is toch logisch dat wanneer je schrijft over mensen die in schrijnende armoede leven of over kinderen die nog nooit een gezonde maaltijd hebben gegeten, dat je begint na te denken over hoe die problemen aangepakt kunnen worden. Schrijven doet je nadenken over de wereld waarin we leven. Maar dat doet lezen ook. Daarom ben ik zo begaan met alles wat met bibliotheken te maken heeft. De schat aan informatie die je daar vindt, is onuitputtelijk. Alleen al door Dickens te lezen, is er destijds voor mij een hele nieuwe wereld opengegaan. Geschiedenisboeken zijn waardevol, maar wanneer je die verhalen ook nog eens kunt ophangen aan mensen van vlees en bloed, komt het allemaal nog veel meer tot leven.
Zijn boeken dan echt de oplossing voor alles? Voor mij heeft het gewerkt, ik zit momenteel heel goed in mijn vel. En daar heeft lezen heel veel toe bijgedragen. Maar ik ben niet naief. Een van mijn zusters is jaren verslaafd geweest aan metamfetamines. Op de duur was ze alles kwijt en leefde ze in haar auto. En net op het moment dat haar leven weer een beetje op de rails was geraakt, werd ze gearresteerd omdat ze drie jaar daarvoor een afspraak op de rechtbank had gemist. Er volgde een resem boetes voor een totaalbedrag dat ze absoluut niet zelf bij elkaar kon sprokkelen. Op dat moment verdiende ze zeven dollar per uur. Had ze geen hulp gekregen, was ze een vogel voor de kat geweest. Net op dat moment was ik Triptiek aan het schrijven. Ik voelde heel plots heel goed aan hoe moeilijk het is voor iemand die met het justitiële systeem in aanraking is geweest, om de draad weer op te pakken. Je komt niet meer in aanmerking voor hulp bij huisvesting of voor het bekomen van voedselpakketten. Je mag zelfs niet meer stemmen. Hoe maak je van zo iemand opnieuw een volwaardig lid van de samenleving? Door wat er met mijn zuster is gebeurd, zijn de schellen van mijn ogen gevallen. Het maakt me bijzonder verdrietig, want het is in wezen heel onAmerikaans. Wij zijn altijd het land geweest dat mensen een tweede kans geeft. Maar hierin falen we compleet.
U bent uitgebreid geprezen, maar ook aan de schandpaal genageld voor de naturel waarmee u de gruwelijkste scènes in uw boeken verwerkt. Vooral wanneer er geweld tegen vrouwen aan te pas komt. Zit daar een strategie achter? Dat sommige scènes hard overkomen, zal ik niet ontkennen. Maar dat is vooral omdat er mensen bij betrokken worden aan wie de lezers zich hebben gebonden. Als een wildvreemde op gruwelijke wijze aan zijn einde komt, so what? Maar als een van je literaire helden plots het slachtoffer wordt van een sadist, dan is het even slikken, hé. Wat die misdaden tegen vrouwen betreft. Kijk, ik ben een grote fan van statistieken. Elk jaar publiceert de FBI een lijst met de vijf meest voorkomende doodsoorzaken in Amerika. Voor vrouwen in de leeftijdsgroep tot 45 jaar, is daar elk jaar opnieuw doodslag/ moord bij. De meest voorkomende doodsoorzaak bij zwangere vrouwen: gedood worden door hun partner. Het is echt gevaarlijk om een vrouw te zijn in de VS.
Wat mij vooral stoort, is de retoriek die heel wat politici hanteren. Het gezin als hoeksteen van de samenleving. De moeder als stichtend voorbeeld van het gezin. Enzovoort. De werkelijkheid is heel anders. Ik las bij een cultuurfilosoof dat in Amerika de grootste vrees van een man is uitgelachen te worden. Bij een vrouw is dat vermoord te worden. Dat verklaart waarschijnlijk waarom wij ons ’s avonds lichtjes anders dan mannen gedragen wanneer wij een slecht verlichte parkeergarage binnenstappen. Elk jaar worden er in Amerika 250.000 aangiften van verkrachting gedaan. Denk je dat die ook maar het nieuws halen? Alleen als de vrouw in kwestie sterft, en dan nog. Bij zwarte medeburgers is het nog veel erger. Daar moeten al vier of vijf doden vallen, vooraleer de pers het oppikt. We moeten er gewoon meer over durven praten. Ook met mannen die er niets mee te maken hebben. Zij zijn de aangewezen personen om die 10% van hun soortgenoten die wel gewelddadige fantasieën hebben, tegen te houden of op andere gedachten te brengen. Mannen zijn kuddedieren. De juiste alfamannetjes zouden het goede voorbeeld moeten geven. Op alle vlakken.
Wie daar zeker niet voor in aanmerking komt, is de van seksueel misbruik betichte tvpersoonlijkheid Bill Cosby. Ook al werd zijn proces nietig verklaard, het belangrijkste is dat hij zijn positie als een van dé leiders van de Afro-Amerikaanse gemeenschap definitief kwijt is. Dat zal zwaar zijn aangekomen. Ik denk overigens wel dat er een nieuw proces zal komen. Er hebben zich nogal wat mensen burgerlijke partij gesteld. Wat een schijnheiligaard, die Cosby. Jaren heeft hij zwarte jongeren de les gespeld: trek je broek op, spreek correct Engels, lees eens wat meer een boek, bla bla. Maar intussen vrouwen verdovende middelen toedienen, om er je gang mee te kunnen gaan. Die discrepantie tussen wat hij zegt en deed, zal hem mogelijk alsnog de das omdoen. Heel Hollywood wist ervan en het staat blijkbaar allemaal op tape. Je kunt het vergelijken met de tweets van Trump. Die zit ook maar iedereen in het openbaar te vertellen wat goed is en verkeerd, intussen zelf stevig uit de bocht gaand. Vroeg of laat schieten dit soort mensen zichzelf in de voet. Laten we dat maar hopen ( lacht).
Bij onze allereerste ontmoeting in 2004 zei u dat president George Bush Jr. de VS de dieperik introk. Zou u, als overtuigd Democrate, nu in dat zinnetje Bush door Trump durven vervangen? Niet helemaal. Wat ik toen zei, dat meen ik nog altijd. Maar de situatie is nu toch anders. Bush was een echte politicus, die zowel de steun als de loyauteit van de Republikeinse partij achter zich had. Hij kon zich daardoor een en ander veroorloven. Trump heeft voorlopig nog wel de steun, maar zeker niet de loyauteit. Ik zie ook die steun gaandeweg afbrokkelen, totdat die bij de volgende verkiezingen zo goed als compleet weg zal zijn. Politici zijn volatiel, zij kiezen voor diegene van wie ze zelf het meest kunnen verwachten. Ook de Democraten. Toen het Bill Clinton wat minder voor de wind ging, zag je plots heel wat windhaantjes de andere richting uitkijken. Uiteindelijk is een politicus maar aan één persoon loyaal: zichzelf. Dankzij zijn vader en de rest van familie had Bush een geweldig netwerk van politieke relaties uitgebouwd, waarvan iedereen die erbij hoorde mee profiteerde. Dat heeft hem in zijn donkerste uren erdoor gesleurd. Bij Trump ligt dat anders, ik verwacht dat er heel wat Republikeinen hem als een baksteen zullen laten vallen. Mochten er echt onderzoeken naar Trump starten – en er zijn toch behoorlijk wat rooksignalen in die richting – zou het best wel eens alleen zijn familie kunnen zijn die hem nog openlijk zal steunen. Maar hem kennende, zou hij die bij wijze van spreken ook nog onder de bus durven duwen om zijn eigen hachje te redden. In mijn ogen is de hamvraag: hoe is die man er in godsnaam in geslaagd om op zulk een korte tijd uit een dergelijke financiële put te geraken. Wie of wat heeft hem daarbij geholpen? En wie was daar in die periode toe in staat? Voor de rest ben ik toch wel ontgoocheld in de Republikeinen. Het is niet mijn partij, maar ik heb altijd gerespecteerd waarvoor zij stonden: familiewaarden, een christelijke werkethiek. Maar de manier waarop ze toestaan hoe het Trump-kamp het ene excuus na het andere mag verzinnen voor telkens weer nieuwe misstappen, dat kan ik niet goedkeuren. Een voorbeeld: als Hillary was verkozen en ze had haar dochter Chelsea aan haar staf toegevoegd, de afzettingsprocedure zou nu allang begonnen zijn. Het niveau van hypocrisie is nog nooit zo hoog geweest in Washington.
Waar is het uiteindelijk misgelopen voor Hillary Clinton? Een combinatie van factoren. Neem nu haar campagne. In het begin vond iedereen dat ze een geweldig parcours aflegde. Achteraf hoor je stemmen dat het een slechte campagne was. Maar zelfs dan was die nog veel beter dan die van Trump, want die was pas echt catastrofaal. De FBI-tussenkomst heeft niet geholpen, de Russische inmenging ook niet, net zomin als het fake news op de sociale media. En wie zeker niet geholpen heeft, is die salonlinkse Bernie Sanders. In mijn ogen het extreme voorbeeld van een progressieveling die is blijven steken in de jaren zestig. De liberale vleugel die hij rond zich heeft verzameld binnen de Democratische partij, heeft geen enkele voeling met het electoraat. De doorsneeAmerikaan zit veel dichter bij het centrum dan zij denken. Dat allemaal samen, plus het feit dat ze een vrouw is, heeft Hillary de overwinning gekost, ook al behaalde ze in het totaal meer stemmen dan Trump. Uiteindelijk ging het om 77.000 stemmen in vier staten. Het verschil was dus veel kleiner dan de uiteindelijke cijfers doen uitschijnen. Wat nog maar eens bevestigt dat Trumps mandaat op een zeer betwistbare basis berust, in tegenstelling tot bijvoorbeeld dat van Barack Obama. Trumps populariteitscijfers bevestigen die stelling. Maar wie weet, misschien stemmen al die misnoegde Republikeinen bij de volgende presidentsverkiezingen alweer voor de Democratische kandidaat.