Gazet van Antwerpen Stad en Rand
“Bij Bomans was het nooit lachen, gieren en brullen”
Erik Van Herreweghe prijst Godfried Bomans met stand-uptragedy
Schrijver, humorist, mediaman en taalkunstenaar: Godfried Bomans, overleden in 1971, was het allemaal. In de theatermonoloog Bomans prijst acteur Erik Van Herreweghe vooral de tijdloze literatuur van de Nederlander. “Met Bomans was het nooit lachen, gieren en brullen. Daarom noem ik het standuptragedy.” Nog tot zondag in Theater Het Klokhuis.
Spreekbeurten over Godfried Bomans,
b die waren heel gewoon in de jaren zestig, zowel op Vlaamse als Nederlandse middelbare scholen. Ook bij Erik Van Herreweghe. “Ik was 15 toen ik Bomans leerde kennen. Nadat ik een voordracht over hem had gehouden, gaf mijn leraar Nederlands me Kopstukken, een van zijn boeken. Daar is mijn interesse écht ontstaan. Ik was meteen gebeten door wat hij schreef en hoe hij het schreef.”
In Nederland werd Bomans, bij het grote publiek vooral bekend van zijn boek Erik of het klein insectenboek, een literaire God. Bij ons haalde hij die status nooit. “Ik denk dat wij, Vlamingen, hem onderschat hebben. Tegelijk was hij in zijn tijd de meest gelezen schrijver van Nederland. Het is dus maar hoe je het bekijkt. Maar zijn teksten zijn universeel, los van waar je woont.”
Gravend in het verleden van Bomans stootte Erik op een opvallende parallel. “Zowel zijn als mijn vader zijn allebei actief geweest in de politiek. Dat is de drijfveer geworden van mijn voorstelling. Die gelijkenis en de manier waarop zijn werk mij heeft beïnvloed, zijn de centrale thema’s. Ik gebruik teksten van Godfried om dat allemaal te verwoorden.”
Van Herreweghe blijft trouw aan het origineel. “Ik ga zijn teksten niet actualiseren, verre van. Ik ga hem letterlijk citeren, zonder ook maar één woord te veranderen. Ik doe het wel op een eigentijdse manier, en noem het stand-uptragedy. Het wordt stand-upgewijs gebracht, waardoor het gaat lijken alsof zijn teksten vandaag zijn geschreven. Daarmee bewijs ik de tijdloosheid van zijn werk.”
De tragedy in de omschrijving verwijst naar de kleinmenselijke tragiek die als een rode draad door zijn boeken liep. “Bomans stond nu eenmaal niet bekend als iemand met wie het lachen, gieren en brullen was. Hij leed aan zwaarmoedigheid en was hoegenaamd geen optimistisch mens. Zelf zei hij ooit: ‘Humor is het litteken van de wond.’ Hij voerde tragiek hoog in het vaandel, wat zeker niet geleid heeft tot een tragische voorstelling. Er mag en zal ook gelachen worden.”
Helemaal risicoloos is zijn theateravontuur niet, beseft Erik. “De kans is groot dat ik eerst moet uitleggen over wie het precies gaat. Het zal ook een poos duren vooraleer de mensen helemaal mee zijn met datgene waar hij voor stond. De emoties die Godfried in zijn boeken heeft opgeroepen kunnen me daarbij helpen. Die zijn nog altijd herkenbaar. In één adem krijgt het publiek ook een eerlijk verhaal over wie ikzelf ben als mens.”
Eenmaal op dreef greep Bomans tijdens voordachten wel eens naar typetjes, die op Youtube nog altijd druk worden bekeken. “Sporadisch zal ik een van die typetjes laten passeren”, verklapt Van Herreweghe. “Zijn versie van Sinterklaas, om er maar één te noemen. Er passeren ook beeld- en muziekfragmenten die het visueel en auditief aantrekkelijk maken.”
PETER BRIERS
Bomans, vandaag (14u en 20u), 8/12 en 9/12 (20u) en 10/12 (11u en 15u) in Theater Het Klokhuis, Parochiaanstraat 4, Antwerpen. www.muziektheater.be