Meesterstrateeg of stuntelende bangerik?

De balans na een bewogen week van Charles Michel

“Ik ben eerste minister en ik ga naar Marrakesh.” Charles Michel (MR) won donderdag geen prijs voor duidelijkheid. Maar vandaag is hij nog wél premier, zelfs na dagen van chaos, wisselmeerderheden en harde woorden. Kroop hij door het oog van de naald of had hij een uitgekiend strijdplan? Na de meest bewogen politieke week van zijn premierschap maken waarnemers de balans op.

Meesterstrateeg

Michel kent de lectuur van Machiavelli, concludeert begrotingsexpert Herman Matthijs (VUB, UGent). “Hij heeft donderdag een toespraak gegeven waarbij niemand wist wat hij bedoelde. En dat was de bedoeling.” Dat machiavellisme zorgde ervoor dat nota bene de oppositie zijn regering heeft gered, vindt Matthijs. Achter die verwarrende toespraak zat dus een strategie, vindt ook politicoloog Dave Sinardet (VUB). “Al die woorden waren zorgvuldig uitgekozen”, zegt hij. “Hij balanceert tussen het opeisen van leiderschap en het bij elkaar houden van de regeringsploeg. Maar het belangrijkste is dat zijn regering niet valt, wat het beeld zou bevestigen van de kamikazeregering. Als Michel daarbij het beeld kan vermijden dat hij zou buigen voor N-VA, is dat voor hem des te beter.”

Eigenlijk heeft Michel zijn positie in ere gesteld. “Nadat hij dinsdag had aangekondigd dat hij een wisselmeerderheid zou zoeken, leek hij te clashen met N-VA. Maar donderdag kwam hij terug als premier die boven de drie ruziemakende Vlaamse partijen staat”, zegt Sinardet.

De Franstalige journalist Olivier Mouton bespeurt een langetermijnvisie. “Zijn strategie is altijd geweest om minstens twee legislaturen te regeren zonder socialisten”, zegt hij. “Daarom wil hij zijn coalitie redden. Het enige alternatief voor N-VA zijn PS en Ecolo. Dat maakt de hervormingen die MR wil veel moeilijker.”

Stuntelende bangerik

Politiek analist Noël Slangen is stellig: “Zijn tekst was chaotisch, ook taalkundig. Die was duidelijk niet goed voorbereid.” Volgens Slangen heeft de premier zijn momentum gemist om klare wijn te schenken. “Hij twijfelde en had schrik om juridische fouten te zeggen. Zijn coalitiepartners waren not amused, zijn paniekreactie straalde geen leiderschap uit.” Ook politicoloog Carl Devos (UGent) vond de boodschap van de premier “hoogst onbegrijpelijk en vaag”. En met zijn toespraak dinsdag “schiep Michel een gevaarlijk precedent. Hij solliciteerde naar een alternatieve meerderheid zonder de grootste partij van het land. Dat is historisch ongezien. Daarmee nam hij een immens risico. Want waarom zouden toekomstige premiers niet vaker wisselmeerderheden opzoeken? Zo legt hij de nood aan consensus naast zich neer.” Veel strategie zit daar niet achter, denkt Devos. “Iedereen improviseert, omdat dit een onuitgegeven situatie is. Maar ik begrijp Michel wel. Niemand wil de stekker in handen hebben.”

Ook Slangen legt mildheid aan de dag. “We onderschatten hoezeer Michel achterom moet kijken. Hij staat als enige Franstalige partij in de regering onder druk in Wallonië, heeft de Brusselse verkiezingen verloren en laveert binnen zijn partij tussen zijn eigen clan en die van Didier Reynders.”

En dan maakt een leider wel eens rare sprongen.