Gazet van Antwerpen Stad en Rand
Zweeds paviljoen in de polders van Kruibeke (en een lijk in de kelder)
Het staat verdekt opgesteld tussen het groen, maar in de polders van Kruibeke staat nog een overblijfsel van het Zweeds paviljoen van de Wereldtentoonstelling van 1930 in Antwerpen. André Van Hoyweghen was de laatste eigenaar en koestert mooie herinneringen aan zijn toch wel heel bijzondere buitenverblijf.
“Kijk, die vorm, dat is toch iets speciaals, hé”, zegt André Van Hoyweghen. We zijn samen naar de plek gegaan waar hij eind jaren tachtig en in de jaren negentig iedere zondag naartoe ging. De achthoekige toren doet denken aan een raketplatform of een silo met een wandelterras aan de buitenkant. Wat er typisch Zweeds aan zou zijn, ontgaat me en André heeft er ook niet echt een antwoord op, maar oude foto’s en archiefmateriaal bewijzen dat dit opvallende torentje deel uitmaakte van het Zweeds paviljoen op de expo van 1930, negentig jaar geleden.
“Het is eigenlijk toevallig dat ik het in 1985 gekocht heb”, vertelt André Van Hoyweghen uit Bazel. “Mijn schoonbroer kwam op een dag langs en vroeg of ik zin had om met hem een pint te gaan drinken. In het café waar we naartoe gingen, was er net een openbare verkoop bezig. Ik zei: doe er maar 10.000 Belgische frank bij en toen bleek dat ik de hoogste bieder was. Er zou een tweede zitdag komen, maar die kwam er niet. Een paar dagen later belde de notaris dat het van mij was.”
André leende wat geld bij familie en besloot om van het paviljoen in de polders zijn buitenverblijf te maken. “Gelukkig waren er genoeg vrienden die kwamen helpen. We hebben zowel het gebouwtje zelf opgeknapt als de zwemvijver die ervoor lag. Daarmee was het namelijk allemaal begonnen.”
Nadat de expo afgelopen was, werden de meeste bouwwerken afgebroken. Een zekere Louis Coenaerts uit Hemiksem had bij Bazel een zwembad uitgegraven aan de Scheldeboord, die bekend werd als ‘de zwemkom van Bazel’. Omdat hij ook een kiosk nodig had, kocht hij een deel van het voormalige Zweeds paviljoen van de expo en bouwde het opnieuw op naast zijn zwembad. Bazel-strand was in die tijd zelfs de concurrent van Sint-Anneke. “Het was ook een echt grote zwemkom”, weet André. “Zo’n 45 meter lang en 22 meter breed. Toen ik het gekocht had, zat het vol slijk. Met scheppen en kruiwagens hebben we het weer helemaal leeg gegraven, een enorme klus.”
André Van Hoyweghen organiseerde er feestjes, zijn twee zoons konden er goed spelen en iedereen die het vroeg, mocht komen zwemmen. Twee keer gaf hij de sleutel van het optrekje aan daklozen die er een tijdje mochten wonen. De eerste was een alcoholverslaafde die overleed na een ongelukkig val. De tweede was een vrijbuiter die er met zijn vriendin introk en er zelfs twee kinderen kreeg. Zij moesten eruit nadat André in 2002 werd onteigend omdat het gebied ondertussen als gecontroleerd overstromingsgebied was bestempeld. “Ik ben daarvoor vergoed en heb er een goede zaak mee gedaan, maar ik heb er altijd spijt van gehad dat ik afscheid moest nemen van die plek en het paviljoen.”
Cyriel Verschaeve in de kelder
André Van Hoyweghen heeft nog een spannend verhaal over het Zweeds paviljoen in de jaren zeventig, lang voordat hij er zelf eigenaar van werd. “Bijna niemand weet dit, maar het lichaam van Cyriel Verschaeve heeft een aantal weken verstopt gelegen in de kelder van het paviljoen. In 1973 hadden rechtse jongeren van de Vlaamse Militanten Orde zijn lichaam opgegraven in Oostenrijk en naar
België gebracht om hem volgens zijn laatste wens in ‘Heilige Vlaamse grond’ te begraven. Maar omdat de Bijzondere Opsporingsbrigade hen op de hielen zat, werd hij hier een tijdje ondergebracht. Ik heb dat stoffelijk overschot niet aangeraakt, maar wel als vriendendienst chauffeur gespeeld, terwijl militanten met zaklampen seinden dat de kust veilig was en dat er geen politie op wacht stond.”
En zo worden de verhalen over het paviljoen alleen maar spannender. Met een paar goede Zweedse acteurs erbij is er vast een mooie Vlaams-Scandinavische crimireeks over te maken.
Het Zweeds paviljoen staat onder andere in het boek Verdwijnend erfgoed van Bart Vanacker en Reinout Bossuyt.
Op www.openmonumenten.be staat info over het Zweeds paviljoen. Je vindt er ook andere tips voor interessante monumenten in België.
Morgen: Wat ruischt er door het Schelderiet met Patrick Vincent