Gazet van Antwerpen Stad en Rand
Pegasus: cyberaanval op de democratie
Autoritaire overheden zetten Israëlische hackingsoftware als grootschalige repressiewapen
Pegasus Project
“Bij een geavanceerd programma, zoals Pegasus, hoef je zelf niks meer te doen. Het kan je e-mails, Whatsapp en contactenlijst binnendringen en je info, foto’s en video’s stelen.”
In een ongezien onderzoek naar internationale cyberspionage kon een consortium van zeventien mediapartners bewijs vinden van 50.000 potentiële civiele doelwitten, in meer dan vijftig landen. Hoofdfiguur is de hackingsoftware Pegasus, ontwikkeld door het Israëlisch bedrijf NSO Group en verkocht aan overheden wereldwijd, zogezegd enkel ter bestrijding van terrorisme en criminaliteit. Maar tal van autoritaire regimes blijkt het in te zetten als repressiewapen tegen journalisten, activisten, diplomaten en burgers. Ook de smartphone van de in 2018 vermoorde Saudische columnist Jamal Khashoggi, én die van zijn verloofde, werden bespied via Pegasus.
“In de eerste dagen na de moord op Jamal kreeg ik meldingen dat er iemand probeerde mijn e-mailaccount te hacken”, zegt Hatice Cengiz, verloofde van de overleden journalist Jamal Khashoggi, in een gesprek met journaliste Dana Priest van de Washington Post, een van de partners in het grootschalig onderzoek naar cyberspionage. Khashoggi stapte op 2 oktober 2018 het Saudische consulaat in Turkije binnen, en kwam er niet meer levend buiten. “Dat is de eenvoudige hackingsoftware”, legt Priest uit. “Bij een geavanceerd programma, zoals Pegasus, hoef je zelf niks meer te doen. Dat geraakt zo in je smartphone. Het kan je microfoon aanzetten en alles afluisteren. Het kan je e-mails, Whatsapp en contactenlijst binnendringen en je info, foto’s en video’s stelen. En als die praktijken gebeuren met mensen zoals jij, burgers, die geen criminelen of terroristen zijn, dan vragen wij
ons af: waarom?”
Gelekte lijst telefoonnummers
‘Wij’, dat is een internationaal netwerk van zeventien mediapartners, waaronder Knack en Le
Soir, gecoördineerd door het Parijse journalistencollectief Forbidden Stories, in samenwerking met Amnesty International’s Security Lab. Onder de naam Pegasus Project gingen ze op onderzoek naar de inzet van de hackingsoftware Pegasus. Het programma werd ontwikkeld door het Israëlische spyware bedrijf NSO Group, die het naar eigen zeggen enkel verkoopt aan overheden om ‘terreurorganisaties, drugskartels, mensenhandelaars en andere criminele syndicaten’ te identificeren. Een gelekte lijst met meer dan 50.000 telefoonnummers, van mensen uit meer dan vijftig landen, bleek een overzicht te zijn van potentiële doelwitten van cyberspionage, geselecteerd door klanten van NSO Group, overheden dus.
Op die lijst geen terroristen of criminelen, maar academici, diplomaten, advocaten en activisten, meer dan zeshonderd politici en gouverneurs en minsten tien staatshoofden en regeringsleiders. Ook nummers van meer dan 180 journalisten, waaronder medewerkers van CNN, The New
York Times, Bloomberg, de Arabische nieuwszender Al Jazeera en het Franse Le Monde. En van de vermoorde Saudische columnist Jamal Khashoggi en diens verloofde. Er zouden ook een tiental Belgische gsm-nummers op staan, die voorlopig onbekend blijven.
Intussen kon uit analyse van 37 door Pegasus geïnfiltreerde smartphones een link worden gelegd tussen het moment dat het nummer op de lijst van doelwitten verscheen, en het moment waarop de software op de telefoon terecht kwam. Hoeveel nummers op de lijst al precies gehackt werden, is nog niet geweten. Wel is het nu duidelijk dat de spyware zelfs iPhones kraakt, naar verluidt via de toepassing iMessage.
NSO Group ontkent in alle talen het programma te hebben verkocht met het oog op civiele cyberspionage en beweert ook dat de technologie niet gebruikt werd tegen de vermoorde Khashoggi. Het bedrijf zegt veertig klanten te hebben in zestig landen, maar geeft verder geen inzage. Hongarije, de Verenigde Arabische Emiraten, Saudi-Arabië, Bahrein, India, Mexico, Azerbeidzjan, Kazachstan, Marokko en Rwanda blijken volgens het onderzoek alvast klant te zijn en Pegasus te hebben aangekocht. Maar sommige landen ontkennen. In Hongarije heeft de oppositie een parlementair onderzoek gevraagd, nadat enkele criticasters van eerste minister Viktor Orbán op de lijst bleken te staan. Verwacht wordt dat er de komende dagen nog meer resultaten van het onderzoek worden gepubliceerd.