Gazet van Antwerpen Stad en Rand
De vrouw die Boris Johnson in het ravijn kan duwen
Susan Gray houdt de Britten al weken in spanning over gevolgen Partygate
Susan Gray. “Who?”, zouden de Britten twee maanden geleden hebben gevraagd. Nu heeft iedereen het al weken over haar. Haar rapport over de lockdownfeestjes in Downing Street, dat elk moment gepubliceerd kan worden, zal bepalen hoeveel tory’s Boris Johnson als premier willen dumpen. Portret van de machtigste onbekende vrouw van het land.
“Beangstigend.” Dat zei een anonieme ambtenaar die aanwezig was op een van de omstreden feestjes aan Politico. Het was een reactie midden december op het nieuws dat Susan ‘Sue’ Gray (63) het onderzoek naar Partygate in handen kreeg. De Tweede Permanente Secretaris van het Kabinet is de op één na hoogste ambtenaar van het land. Oorspronkelijk was haar baas, Simon Case, door Boris Johnson gevraagd om de vele onthullingen over feestjes in Westminster tijdens de strikte lockdown in 2020 te onderzoeken.
Vrijwel onmiddellijk circuleerde het gerucht dat Case zelf ook een borrel had gehouden op zijn kabinet. Om erger te voorkomen nam hij afstand van het onderzoek en duwde hij het door naar de tweede in rang. En dat was schrikken. “Tegenover haar was Robespierre (die met harde hand regeerde tijdens de Franse Revolutie, red.) een koorknaap”, zei een ex-parlementslid. Onder ambtenaren wordt Gray omschreven als een compromisloze buitenwipper van wie zondigt tegen de regels. Ook Boris Johnson zal wel even geslikt hebben. Gray houdt geen rekening met rang noch stand. Niemand ontsnapt aan haar aandacht. Ze ondervroeg de premier zelf en onderzoekt ook de rol van zijn vrouw Carrie in het organiseren van een verjaardagsfeest.
Porno op de pc
Theresa May, die als premier van Boris Johnson een mes in de rug kreeg, zal in haar vuistje hebben gelachen. Ze kent Gray en haar werkmethode. In 2017 werd ze belast met een onderzoek naar minister Damian Green nadat porno was aangetroffen op zijn pc. Ze vervulde toen nog de functie van ethische waakhond van het parlement. Het rapport dat ze inleverde, gaf geen advies over wat de premier moest doen. Die beslissing komt geen ambtenaar toe, enkel de politiek, en daar houdt ze zich strikt aan. Het rapport was wel zo geschreven dat May niet anders kon dan haar enige politieke vriend en laatste vertrouweling in haar kabinet aan de deur te zetten.
Van 2012 tot 2018 spelde Gray parlementsleden de les over wat de standaarden waren van hun ambt, screende ze mensen die werden voorgedragen voor het Hogerhuis, en als er problemen opdoken over het gedrag van parlementsleden, onderzocht ze die tot op het bot. Zes jaar lang hield ze alle mogelijk duistere zaken in Westminster tegen het licht. Van heel wat achtbare leden van de instituten en het parlement weet ze zaken die nooit openbaar zijn gemaakt. Uit die periode van ethische waakhond hield ze een rij bijnamen over. Zoals de “ongenadige handhaver” en met enige overdrijving ook “de vrouw die achter de schermen eigenlijk het land leidt”.
Susan Gray
Als reactie op een gemiste promotie naar het hoogste ambt in de Noord-Ierse ambtenarij
“Ik vermoed dat mensen dachten dat ik misschien te veel een uitdager was, of een verstoorder. Ik ben allebei.”
Ruimte voor interpretatie
Maar ook Sue Gray Area of ‘Sue Grijze Zone’. Ze mag dan rigoureus handelen, Gray vindt het evenzeer haar taak de Britse instituten en de overheid te beschermen tegen de buitenwereld. Verzoeken van burgers of de media om dossiers openbaar te maken, probeert ze tegen te houden. Elk onderzoek dat niet openbaar gemaakt moet worden, vernietigt ze. Ze draait geschreven documenten door de versnipperaars en elke e-mail wordt dubbel gedeletet.
Een deel van haar huidige opdracht is ook ervoor te zorgen dat de premier door het gedrag van zijn medewerkers en kabinetsleden niet in een lastig parket komt. De regels met de voeten treden zal ze nooit doen. Maar de Britse parlementaire werking is meer gebouwd op stokoude tradities en ongeschreven afspraken dan op in steen gebeitelde regels. Het geeft ruimte voor interpretatie. Die gebruikte ze in het verleden ook om het imago van de Britse instituten bij de publieke opinie te beschermen. Hard en onweerlegbaar bewijs laat ze nooit liggen.
De eerste hint over de richting die haar rapport zou uitgaan, kwam dinsdag. Bij de aankondiging van de Londense politie dat ook daar een onderzoek gevoerd zal worden, klonk het dat niet elk van de minstens zestien feestjes tegen het licht gehouden zal worden. En ook dat van enkele illegale party’s geen bewijzen meer gezocht hoeven te worden. De politie wist duidelijk al welke informatie Gray had vergaard. Diepgaand speurwerk is er ook niet voor nodig. De klokkenluider in de hele zaak is Dominic Cummings, de ontslagen rechterhand van Johnson. Die zint op wraak en heeft schriftelijke bewijzen aan haar overgemaakt.
Even cafébazin spelen
Sinds ze de school verliet, werkt Gray als ambtenaar. Toch is ze niet de doorsnee grijze carrièreambtenaar. Ze doet – privé – wel eens onorthodoxe dingen. Haar carrière liet ze voor wat ze was om in het Noord-Ierse Newry samen met haar man Bill Conlon – een bekende folkzanger – een pub te openen. Ze had in de onrustige regio vlak bij de Ierse grens familiale roots. Na twee jaar miste ze Londen en keerde terug naar de ambtenarij. Ze keerde ook nog een keer naar Noord-Ierland terug. In 2018 werd ze er benoemd tot secretarisgeneraal op het ministerie van Financiën. Het had de springplank moeten zijn naar het hoogste ambt, hoofd van de hele NoordIerse ambtenarij. Het lukte niet. Ze reageerde achteraf koeltjes op de BBC. “Ik zal vermoedelijk nooit weten waarom ik de baan niet kreeg. Ik vermoed dat mensen dachten dat ik misschien te veel een uitdager was, of een verstoorder. Ik ben allebei.”
Vorig jaar ging ze aan de slag als permanent secretaris van het kabinet. Daar beklaagt men zich haar komst niet. Haar personeel is het – anoniem – eens. Ze is een trotse baas en rechtdoorzee. Ze is veeleisend, maar geeft ook ondersteuning. En ze is sociaal. Voor een pot karaoke na het werk was ze tot corona altijd te vinden. Ze nam ook trouw de organisatie van het kerstfeestje op zich, net als dat ter ere van de verjaardag van de Queen of afscheidsfeestjes van collega’s. Dan zag ze er persoonlijk op toe wie werd uitgenodigd. En dat die slechts één gratis drankje kregen. Meer zou morsen zijn met belastinggeld. Zo onkreukbaar is ze.