Alleen maar rebelser”

historische details in

heb ik uitgevlooid, onder andere via heemkundige kringen. Tijdens het schrijven stond ik perplex van wat er op korte tijd veranderd is. Als je destijds van Beveren naar Antwerpen wou, moest dat met paard en kar of met de boerentram, terwijl dat maar honderd jaar geleden is! Er was nog geen tunnel onder de Schelde. Er waren geen passagierstreinen, alleen vrachttreinen naar Vlaams Hoofd op SintAnneke. Van mobiele telefoons was geen sprake, en auto’s, die waren er alleen voor dokters en notarissen. De Eerste Wereldoorlog was nog maar net achter de rug en WO II zat er al aan te komen. Door in de oorlog uit werken te gaan, voedsel te smokkelen, of stiekem kleren te naaien voor zichzelf ontdekten vrouwen dat ze ook alleen hun mannetje konden staan. De Tweede Wereldoorlog was belangrijk voor hun ontvoogding. Daarna wilden vrouwen niet meer in dat oude keurslijf. Toch waren mijn personages geen feministes, wel vrouwen die zich vrijvochten.”

“Alle

Drie Duifkes bobonne

De

Heeft Madeleine nog de vruchten kunnen plukken van die emancipatie?

“Aan het einde van haar leven heeft nog een knopenen garenwinkel gehad, al droomde ze van haute couture. Jurken heeft ze nooit ontworpen, omdat vrouwen in België pas een eigen zaak mochten runnen vanaf 1958. Op dat moment was zij al 59. In die tijd was je op die leeftijd al hoogbejaard. Met haar winkeltje heeft Madeleine nog iets van autonomie gevoeld, maar ze heeft er haar hele leven voor moeten vechten. Door mijn research daagde het welke doorbraak vrouwen in de twintigste eeuw hebben geforceerd. Dat beseffen wij te weinig.”

Als de vrouwen uit je boek ergens mee zaten, gingen ze niet naar een therapeut. Ze praatten onder elkaar.

“Van therapeuten was toen nog geen sprake. De dingen werden vaak zelfs niet uitgesproken. Je moest vooruit, overleven, voort! Er bestond wel een enorm roddelcircuit van vrouwen onder elkaar. Ik herinner mij hoe op familiefeesten mannen en vrouwen apart zaten. Mijn moeder en tantes hadden het over de pil die pas was uitgekomen, en over het vrouwelijke orgasme. Die vrouwen moesten alles zelf uitzoeken en bevechten. Ondanks alles had Madeleine het voor elkaar gekregen dat haar dochters een diploma konden behalen. Mijn moeder was fröbeljuf

maar toen ze al drie kinderen had, wou ze nog graag gymnastieklerares worden. Ik herinner mij hoe mijn vader al haar studieboeken kapotscheurde, want zij moest thuisblijven bij de haard. Uiteindelijk legde ze dat examen af, terwijl wij – haar kinderen van 4, 3 en 2 jaar – in de gang op een bankje zaten te wachten.” red.), (kleuterleidster,

Op school leren we dat vrouwen stemrecht kregen in 1948, maar niet dat ze pas in 1976 over een eigen bankrekening konden beschikken.

“In 1958 kwam er een wet die ‘een einde maakte aan het gezag

van de man en de handelsonbekwaamheid van de vrouw’. Gehuwde vrouwen mochten dan weliswaar wel gaan werken of een eigen zaak uitbaten zonder toestemming van de echtgenoot, over hun inkomsten konden ze niet zelf beschikken. Wat ze verdienden, ging naar hun man, net als de bezittingen die ze erfden. Pas in 1976 kon je als gehuwde vrouw voor het eerst een eigen bankrekening openen. Is dat niet godgeklaagd? Tot ruim veertig jaar geleden was een gehuwde vrouw economisch compleet afhankelijk van de goodwill van de man. Als je man het goed met je voorhad, had je geluk, anders was je de pineut. Als Octaaf zijn vrouw in huis opsluit en Tine naar de politie gaat, stuurt men haar weg: een man mocht destijds met zijn vrouw doen wat hij wou.”

Hoe zou jij als vrouw op die beperkingen reageren?

“Ik? Met mijn temperament was ik toen zot geworden toen. Als kind wou ik de eerste tien jaar van mijn leven een jongen zijn. Gewoon omdat zij veel meer mochten dan meisjes. Ik ben naar het internaat gestuurd op mijn 12de, omdat ik altijd met jongens speelde. Toen ik op mijn 16de eindelijk in een gemengde school zat, volgde er alweer een shock. Tijdens de turnles mochten meisjes niet over de bok springen. Wij moesten over kleine obstakels, en het elegant houden in onze turnoefening. Ik ben geboren in 1958, het jaar dat vrouwen voor het eerst mochten gaan werken zonder toestemming van hun man. Op professioneel vlak heb ik altijd mijn zin kunnen doen, maar ik denk wel dat men heel anders tegen mijn carrière aangekeken zou hebben mocht ik een man zijn geweest.”

Hoe bedoel je?

“Omdat ik bij mijn filmdebuut als 22-jarige actrice naakt ging voor van Hugo Claus, werd ik jarenlang afgeschilderd als femme fatale. Op de filmaffiche in deze krant werd mijn haar verlengd en tot over mijn tepels bijgekleurd. Mijn reputatie beterde niet toen ik mijn eerste hoofdrol speelde in als prostituee. En al helemaal niet nadat ik als eerste Vlaamse in

had gestaan – voor mij was dat een daad van verzet om tegen de schenen te stampen van de burgerij. Op de cover hadden ze gelukkig voor mijn familie wel mijn familienaam verkeerd gespeld, met ‘ch’ in plaats van ‘gh’. Als men aan mijn vader vroeg of ‘die Hilde Van Mieghem’ zijn dochter was, antwoordde hij ‘soms’. Los van wie ik was, werd ik lang vereenzelvigd met de rollen die ik speelde. Zelfs als regisseur kreeg ik te horen: ‘Schoenmaker, blijf bij uw leest.’”

Vrijdag

Playboy

Blonde Dolly

Hoe ben je met die kritiek omgegaan?

“De denigrerende manier waarop ik vroeger werd benaderd als actrice en als beginnend regisseur, heeft me lang achtervolgd. Ik heb er erg van afgezien. Dat soort attitude, dat laatdunkend doen over vrouwen, is een moderne vorm van discriminatie. Als een man zoveel verschillende petjes zou opzetten, zou men hem algauw bestempelen als ‘multitalent’. Ik voel dat met de columns en de Canvasreeks

heel mijn imago is veranderd. Men kijkt nu anders naar Hilde Van Mieghem dan vijf jaar geleden. Lang leefde ook de vrees om met een roman op de proppen te komen. Intussen voel ik dat die ongegrond is en dat ik mij niet meer zo zal hoeven te verweren. Als schrijver ben ik eindelijk thuisgekomen, waar ik altijd al had moeten zijn.”

Eens Wist

iDe Drie Duifkes,

Hilde Van Mieghem, De Arbeiderspers, 408 pagina’s Boekvoorstelling op 1 juli vanaf 19.30u in Stad Leest, Oudaan 18, Antwerpen

Als Je

“Ik zwolg ook in de romantiek en levenslange verliefdheid waar oma zich aan optrok: na 44 jaar was ze uiteindelijk samen met haar jeugdliefde.”

“Het boek is voor 90% fictie, maar wel degelijk gebaseerd op mijn drie grootmoeders. Twee echte, en een stiefgrootmoeder. Alle drie straffe tantes.”

“Tot ruim veertig jaar geleden was een gehuwde vrouw economisch compleet afhankelijk van de goodwill van de man.”