Gazet van Antwerpen Stad en Rand
“Voor de ene is Colonel Parker de ontdekker van Elvis, voor de andere is hij de moordenaar”
De Laatste Stap, Manteau, 381p
Verwacht u de komende maanden aan een Presley-revival want Elvis, de nieuwe film van regisseur Baz Luhrmann, komt op 22 juni in de bioscoop. Met tweevoudig Oscarwinnaar Tom Hanks in de rol van manager Colonel Tom Parker, die een prominente figuur is in de biopic. Wie zeker gaat kijken, is Ad van Kuijk jr. (79), de neef van Colonel Parker die als Dries van Kuijk (19091997) in Breda geboren werd. Op zijn 19de koos hij het ruime sop naar Amerika. Bijna dertig jaar hoorde zijn familie niks van ‘stoute Dries’. “Tot tante Nel hem bij de kapper in een tijdschrift op een foto naast Elvis herkende.”
‘Maybe I didn’t treat you, quite as good as I should have’. Het zouden de woorden van Colonel Tom Parker kunnen zijn. De manager die Elvis in domme films deed opdraven, terwijl de King hunkerde naar een karakterrol. De manager die Elvis nooit in het buitenland liet optreden uit schrik zelf niet meer in de VS binnen te mogen. De manager die Elvis zo veel shows in Las Vegas liet doen dat hij op den duur verslaafd raakte aan medicatie om op zijn 42ste te sterven. De man die na Elvis’ dood zei: “Ik blijf ‘m gewoon verder managen”.
En toch is er ook dat ander luik van het enigma Dries van Kuijk. De man die in Breda gefascineerd raakte door circussen en als een spons opzoog hoe die circussen hun artiesten verkochten. De man die tot manager van de eeuw werd verkozen, wegens zijn neus voor talent. De man die als eerste de merchandising uitvond en in dezelfde fabriek buttons liet drukken met het opschrift ‘I love Elvis’ en ‘I hate Elvis’. De manager die op 14 januari 1973 als eerste een concert live wereldwijd via satelliet liet uitzenden zodat tussen de 1 en 1,5 miljard mensen naar Aloha From Hawaii keken, ongeveer een derde van de wereldbevolking toen.
‘De Dikke van Amerika’
Die geniale gek werd dus in 1909 in Breda geboren als Andreas ‘Dries’ van Kuijk, zoon van Adam van Kuijk (1866-1925) en Maria Elisabeth (Marie) Ponsie (1876-1958). Een rare familie, zegt Adam ‘Ad’ van Kuijk (79) zelf, die genoemd is naar zijn grootvader en zijn vader. Ad is als directe neef van Dries the closest you can get to Elvis vanuit Vlaanderen. Om precies te zijn: tien kilometer over de Belgische grens, in Zeeland. Nog even over die film. Baz Luhrmann, de Australische filmregisseur bekend van zijn theatrale The Great Gatsby en Moulin Rouge!, heeft Tom Hanks in de rol van Elvis’ manager gecast. Die onschuldige Forrest Gump als schurk. Maar met een valse hals, neus en buik om hem dikker te doen lijken, kom je al ver. Alleen het vreemd accent dat
Hanks spreekt klinkt eerder als een Fransman die Engels probeert te praten dan als een Nederlander. “Naar het schijnt komt er één woord Nederlands in de film: ‘godverdomme’”, lacht Ad van Kuijk.
Zelf kan Ad niet wegsteken dat hij familie van Colonel is. Hij lijkt erop. “Tsjonge, dat heeft gisteren ook nog iemand gezegd. Nou, laat ons stellen dat Colonel net als ik een grote ooroppervlakte had”, zegt Ad. Tijdens ons hele gesprek zal hij Tom Parker consequent Colonel blijven noemen. Of ze in de familie nooit over ome Dries spraken? “Eigenlijk niet, nee. ‘De Dikke’, ja, zo noemden we hem ook wel eens, ‘de Dikke in Amerika’.”
Ad van Kuijk jr.
Neef van Tom ‘Colonel’ Parker
Het verhaal van ‘de Dikke in Amerika’ is zo wonderlijk dat een mens zich afvraagt waarom er nu pas een film is gemaakt. Komt het omdat ze gewacht hebben tot Loanne Parker, de tweede vrouw van de Colonel, dood was? “Nee, zij is gestorven tijdens de opnames, ze heeft het nog geweten”, zegt Jeroen Vanderschoot van Elvismatters, de grootste Vlaamse Elvis-fanclub gevestigd in Turnhout. Hij ontmoette haar meermaals in Las Vegas. “We zijn met de fanclub vaak met haar gaan eten. En wij mochten nooit betalen. ‘The Colonel pays’, zei Loanne altijd.”
Ad haalt er zijn ‘Colonel’-koffertje bij, waarin alle documenten steken. Hij moet zelf natellen met hoeveel broers en zussen ze waren bij zijn pa. “Negen kinderen. Dries was van 1909, en mijn vader Ad van 1913. De familie Van Kuijk was niet zo’n hechte clan. Mogelijk heeft het te maken met de vroege dood van opa. Toen opa stierf, was Dries 16. Oma moest verhuizen. Ze had het niet breed. Voor Dries, altijd al iemand met een grote vrijheidsdrang, was er niet veel meer dat hem aan Breda bond. Naar het schijnt is hij drie keer als verstekeling met de boot naar Amerika vertrokken. De eerste keer glipte hij door de douane en heeft hij drie maanden bij een Nederlandse familie gelogeerd, met wie hij nadien weer alle contact verbroken heeft, wat hem typeerde. De tweede keer zou hij aan de grens onderschept zijn en op kosten van de rederij direct weer op de boot richting Nederland gezet, zoals gebruikelijk met illegalen. En de derde keer, tja, dat was dan blijkbaar de goede keer.”
“Paps vertelde dat hij Elvis gezien had in diens huis in Bel Air. Hij had in elk geval een gehandtekende foto bij.”
Geruchten over moord
In het begin stuurde hij nog af en toe een brief met wat geld naar zijn moeder. “Daar zat dan een fotootje bij onder een palmboom, waarschijnlijk ergens in Hawaii, waar hij in het Amerikaans leger was gegaan”, zegt Ad. “Zo glorierijk was zijn emigratie naar Amerika niet in het begin. Dan is hij gestopt met brieven schrijven. Behoorlijk egocentrisch, om je moeder zo in het ongewisse te laten. Naar het schijnt is oma elke week een kaars in de kerk gaan branden. Intussen was er nog de Tweede Wereldoorlog tussengekomen, voor hetzelfde geld was hij gesneuveld. Oma is in 1958 overleden, onwetend of haar Dries nog leefde.”
De rest van de familie Van Kuijk wil niet over Colonel praten. Dat komt door het gerucht dat Dries van Kuijk iets te maken zou hebben met de moord op een groentenverkoopster achter de hoek. In 1929 werd Anna van den Enden in Breda vermoord en bestolen in de winkel die zij samen met
haar man runde. Tom Parker-biografe Alanna Nash meent dat Dries iets met de moord te maken kan hebben. Volgens Elvismatters is feitelijk bewezen dat hij zich op dat moment niet in Breda maar in Rotterdam bevond. “Het is een gerucht dat blijft rondzingen, omdat het een makkelijke verklaring zou zijn waarom hij naar Amerika is getrokken en zo angstvallig zijn ware identiteit verborgen hield”, zegt Ad. Het gerucht over die moord en zijn reputatie van geldwolf zijn redenen waarom Breda nog altijd geen Dries Van Kuijkplein heeft. Alleen Elvismatters hing wel een plaquette.
Herkend op foto
Net op het moment dat niemand nog een levensteken verwachtte, herkende zus Nel hem eind 1960 in het Vlaams damestijdschrift Rosita. Hij stond in de opening van een treinwagon achter Elvis Presley.
“Tom Parker, manager, las tante Nel in het bijschrift. Ter illustratie hoe het er in die familie aan toe ging: in plaats van direct alle broers en zussen te bellen, schreef tante Nel in het Nederlands een brief naar het management van Elvis in Amerika. Ze kreeg wat gadgets en vlaggetjes thuisgestuurd, want die mensen verstonden natuurlijk geen Nederlands. Daarop heeft ze mijn vader Ad gebeld, die wat langer gestudeerd had dan de rest: onze Dries leeft nog! Op dat moment zat ik zelf net op de HBS, het voortgezet middelbaar onderwijs. ‘Dan schrijf ik toch die brief in het Engels’, stelde ik voor. Mijn vader stond er wel op dat Dries niet de idee mocht krijgen dat we achter zijn geld aan zaten. ‘Ik wil gewoon weten of u mijn oom bent’, vroeg ik dus braaf.” Verrassend snel arriveerde een enveloppe vol postzegels uit Tennessee. In de omslag een getypte brief op een flinterdun velletje. In de brief schrijft Colonel dat het gevaarlijk is om zomaar brieven te sturen, want dat andere mensen die ook kunnen lezen. Alles baadt erg in een saus van achterdocht. De vleesgeworden Suspicious Minds. Mogelijk dacht hij dat hij afgeperst ging worden. Hoewel Dries dus tijd vroeg, zat Ad van Kuijk sr. op 9 april 1961 op kosten van Colonel al op de Klm-vlucht Amsterdamnew York. “Om te verhinderen dat mensen zouden denken dat er een band was tussen Dries en Ad, had mijn pa contact gelegd met een andere familie Van Kuijk, geen familie, die al in de Verenigde Staten woonde. Er was toen al een Amerikaanse journalist die Colonel met zijn vreemd accent en zijn verhaaltje dat hij uit de Zuidelijke Staten kwam toch maar een rare vogel vond, en naar zijn herkomst speurde. Dus die voorzichtigheid was begrijpelijk.”
Op 27 april landde Ad van Kuijk al terug op Schiphol. “Je moet de groeten hebben, was het enige dat hij zei.” Bleek dat Colonel in Amerika op geen enkele foto wou poseren met zijn broer, maar wel met die andere Van Kuijks. “Hij had een heel programma in elkaar gestopt om zijn gasten bezig te houden. Colonel stuurde zijn vrouw Marie mee om met het trio westerndorpen, New York en de MGM Studio’s te bezoeken. Zelf ging hij nergens mee naartoe. Op een gegeven moment zou Dries wel gezegd hebben: ‘yes, you are my brother’. Paps vertelde dat hij Elvis gezien had in diens huis in Bel Air. Hij had in elk geval een gehandtekende foto bij.”
“In het begin stuurde Colonel nog af en toe een brief met wat geld naar zijn moeder, maar dat stopte snel. Oma is in 1958 overleden, onwetend of haar Dries nog leefde.”
Na de terugkeer, noteerde Ad jr. in zijn dagboek dat Colonel zijn vader drie opties had aangeboden. “Wat die drie mogelijkheden waren weet ik niet exact meer, maar een emigratie zat er ook bij, want plots begon pa over een verhuis naar Amerika te zeuren. Ik zag dat niet zitten. Mijn ma ook niet. Zij heeft mij toen de kastanjes uit het vuur laten halen. Misschien dacht Dries: als ik hem hier in de horeca tewerkstel, is er minder gevaar dat er iets uitlekt.”
De toch wat zonderling verlopen reüniereis dreef verder een wig tussen de broers en zussen. “Sommigen dachten dat Colonel mijn vader geld had meegegeven, maar dat hij alles voor zichzelf had gehouden”, zucht Ad. “Ik begrijp ook wel dat de familie van mijn tante waar oma heeft ingewoond, Dries een egocentrische zak vond. Zij zijn altijd met haar verdriet confronteerd geweest.” Marie Ponsie stierf in 1958. “Er is een gerucht dat Elvis Presley in de periode dat hij zijn legertijd in Duitsland vervulde in Breda is geweest, om daar in opdracht van mijn oom in de Boschstraat na te vragen of Marie Ponsie nog leefde”, zegt Ad. “Ondenkbaar is dat niet.”
Of hij trots is op zijn oom? “Volgens de ene club heeft Colonel het talent van Elvis ontdekt, volgens de andere club is hij de moordenaar van Elvis. Dat ik de neef ben van de manager van Elvis Presley klinkt zelfs voor mij nog altijd als een cowboyverhaal.”
KRISTIN MATTHYSSEN
★★★⭐⭐
Paul De Bruyn werkte 35 jaar voor Gazet van Antwerpen als buitenlandspecialist. In die hoedanigheid schreef hij twee goed onthaalde non-fictieboeken, over de moord op JFK en over George W. Bush. Maar intimi wisten dat hij nog een andere grote liefde had: het betere misdaadverhaal. Het verbaasde dan ook niemand dat hij zich na zijn pensionering op dit genre toelegde. In Het Laatste Gesprek en Fatale Vriendschap waren de referenties naar Pauls carrière nog legio. In zijn nieuwste misdaadroman De Laatste Stap is dat al veel minder uitgesproken. Het verhaal draait nog wel rond de gewelddadige dood van een exjournalist, maar spitst zich meer toe op de manier waarop commissaris Eric Michiels en zijn team stapsgewijs dit moordmysterie oplossen. Net zoals Michael Connelly, een van zijn grote literaire helden, besteedt De Bruyn niet alleen aandacht aan elk aspect van het onderzoek, maar beschrijft hij ook tot in het kleinste detail hoe de teamleden met elkaar omgaan. Waar ze eten, wat ze drinken, wat ze van elkaar denken. Een geloofwaardig verhaal over haat, frustraties en extremisme, met de Antwerpse grootstad als levendige achtergrond.
★★★★⭐