Gazet van Antwerpen Stad en Rand
“Je woning aansluiten kost veel geld, maar het is de beste optie”
Antwerpen creëert grootste warmtenet van Vlaanderen
WAT IS EEN WARMTENET?
Een centraal verwarmingssysteem op zeer grote schaal. De restwarmte van bedrijven, die anders via schoorstenen of koelwater verloren gaat, wordt aangewend om water in buizen te verwarmen. Via een ondergronds netwerk wordt dat verwarmde water tot in huizen en gebouwen gepompt, waar een warmtewisselaar vervolgens die warmte afstaat aan het leidingwater. Je kraanwater komt dus niet in contact met het water uit het circuit van het warmtenet. Voor het overige verwarm je net als nu, met kamerthermostaten en radiatoren waar je ze zelf wilt.
“Met zo’n stadsbreed warmtenet halen we Antwerpen uit het tijdperk van de fossiele brandstoffen: we kunnen duizenden woningen en honderden stadsgebouwen verwarmen zonder nog een gram CO2 uit te stoten”, zegt Antwerps schepen van Leefmilieu Tom Meeuws (Vooruit). “Mensen die zich afvragen wat ze nog kunnen doen voor het klimaat, krijgen nu de oplossing voor hun deur aangereikt.”
In ons land zijn er al enkele warmtenetten in gebruik. In de Antwerpse stadswijk Nieuw Zuid zijn er 1.400 huishoudens en 75 niet-residentiële gebouwen op aangesloten. De restwarmte van Agfa-Gevaert in Mortsel wordt momenteel gebruikt voor een handvol bedrijven, 84 appartementen in Berchem en een tachtigtal woongelegenheden in Minerve in Edegem, een nieuwbouwwijk in aanbouw.
WAT ZIJN DE PLANNEN VAN DE STAD?
33.000 huizen en gebouwen tegen 2030 en de helft van de stad op het warmtenet tegen 2050. “Dat gebeurt via een stappenplan met verschillende ‘eilandjes’ in de stad”, zegt Meeuws. Hele woonbuurten kunnen dan gelijktijdig aansluiten op het warmtenet. In de beginfase mikt de stad vooral op grote nieuwbouwprojecten, ziekenhuizen, andere complexen met publieke functies en bedrijven. Aansluiting op het warmtenet is niet verplicht.
De uitbouw gebeurt in samenwerking met netbeheerder Fluvius. Met het hele project is een investering van een half miljard euro gemoeid, verdeeld over twintig projecten. Het eerste net zal zich uitstrekken langs de Scheldekaaien en op Linkeroever. In een latere fase kan ook langsheen de Ring een verbinding worden aangelegd. Over de bevoorradingszekerheid maakt schepen Meeuws zich geen zorgen. “Met de havenindustrie hebben we zoveel restwarmte dat we iedereen kunnen aanslui
Antwerpen heeft grootse plannen voor de omslag van fossiele naar duurzame energie. Over acht jaar wil het 33.000 huizen en gebouwen op haar grondgebied aansluiten op een warmtenet en tegen 2050 moet dat zelfs de halve stad zijn. Met voorsprong het grootste warmtenet van Vlaanderen en een booster voor de stedelijke klimaatambities. Maar wat is de impact voor de bewoners?
ten. Bedrijven hebben er zelf veel interesse in, want ze kunnen geld krijgen voor warmte die nu gewoon verloren gaat.”
HOE KAN IK MIJN WONING AANSLUITEN?
Gasketel eruit, een kleinere warmtewisselaar in de plaats en een paar aansluitingsbuizen leggen. Tot zover het simpele verhaal.
“De aanpassingen in de woning kosten best wat geld. Maar als je alle opties om klimaatneutraal te verwarmen naast elkaar legt, is aansluiting op een warmtenet nog altijd voordelig”, zegt Hartwin Leen van het Turnhoutse expertisebureau Kelvin Solutions dat het Agfa-warmtenet mee beheert. “De investeringskosten hangen sterk af van je situatie: maak je de aansluiting terwijl je een grote algemene renovatie uitvoert, doe je het tegelijk met heel de straat, waar in de woning bevindt zich jouw stookplaats,… De kosten zitten vooral in het openbreken van de stoep en het breekwerk in je huis om de buizen en aansluitingen te kunnen leggen.” Globaal mag je rekenen op 8.000 tot 16.000 euro. Al staat er een Vlaamse steunpremie in de steigers.
Antwerps schepen van Leefmilieu (Vooruit)
“Met de havenindustrie hebben we zoveel restwarmte dat we iedereen kunnen aansluiten.”
LOONT HET OM MIJN WONING AAN TE SLUITEN?
Energie-econoom Johan Albrecht (UGent en Itinera) ziet een warmtenet als ideale oplossing voor de vaak oudere en soms beschermde woningen in de stad. “Zulke huizen zijn niet makkelijk om energie-efficiënt te renoveren. Toegang tot het warmtenet biedt een geweldige mogelijkheid om te verwarmen met hernieuwbare energie zonder dat je met warmtepompen of andere grote technische installaties zit.”
Wie zijn huis klimaatneutraal wil verwarmen, kwam tot nu vooral bij die warmtepomp terecht. “Als je de keuze moet maken tussen een diepgaande energetische renovatie met overal isolatie en de installatie van een warmtepomp, of als optie B aansluiting op een warmtenet met daarnaast nog wat renovatiewerk, dan komt optie B veel voordeliger uit. Het is zaak om daarin de juiste keuzes te maken”, zegt Hartwin Leen.
Voor die juiste keuzes heeft ook het stadsbestuur zijn verantwoordelijkheid. “Als je de aansluiting op het warmtenet op de juiste mo
menten doet, is het helemaal niet zo ingrijpend. Bij een renovatie of andere werken in huis kan je die leidingen al op voorhand klaarleggen. De stad heeft een heel belangrijke rol om mensen in de warmtenetzones daarin te begeleiden en tijdig te informeren.”
WAT BETEKENT DIT VOOR MIJN FACTUUR?
Met gasprijzen die door het dak gaan, klinkt een warmtenet heel aanlokkelijk. Maar is het dat ook?
In de wijk Nieuw Zuid geldt het ‘niet-meer-dan-anders’-principe. Als bewoner betaal je voor je energie gemiddeld niet meer dan wanneer je met een moderne installatie op aardgas zou verwarmen. Ook voor het nieuwe Antwerpse warmtenet waar Fluvius aan meewerkt, zou dat principe van “maximaal de gasprijs” gelden. “Maar we mikken natuurlijk op een lagere prijs”, aldus schepen Meeuws.
Nochtans is het voor leveranciers geen must om bij de prijszetting rekening te houden met de gasprijs. “Wij hebben gekozen om dat met ons warmtenet niet te doen, omdat klimaatneutrale warmte los staat van fossiel gas”, zegt Hartwin Leen. “Als de gasprijs heel laag is, zou dat kunnen betekenen dat onze tarieven iets hoger liggen. Maar nu hebben de bewoners van de nieuwe woningen in Berchem en Edegem de deal van hun leven gedaan. Zij betalen ongeveer 60 euro per maand all-in: verwarming, warm sanitair water en alle onderhoud.”