Alsof er nooit controverse was

Nog geen twee maanden na zijn veroordeling is een van de bekendste kunstwerken van Jan Fabre geveild voor 348.000 euro. Netjes binnen de geschatte waarde, alsof er nooit een controverse was. “Het bewijs dat kunstliefhebbers het verschil kunnen maken tussen de mens en de kunstenaar”, zegt de ene kenner. En toch viel ook de kunstenaar van zijn voetstuk, betoogt de andere.

Jan Fabre staat weer stevig op zijn sokkel, althans als naam die geld in het laatje brengt. Vooraf leek het ambitieus toen veilinghuis Moyersoen voor

mikte op een bedrag tussen 300.000 en 400.000 euro. Maar een tiental kandidaten bleef nog twee uur na de veiling tegen elkaar opbieden voor het werk uit 1998 dat deel uitmaakte van de kunstcollectie van de gevallen Optima-topman Jeroen Piqueur. Het is één van de 36 exemplaren. Een ervan staat al meer dan twintig jaar op het dak van het SMAK, een ander werd na de beschuldigingen tegen Fabre voor seksueel grensoverschrijdend gedrag van het dak van het Antwerpse kunstencentrum De Singel gehaald.

De Wolken Meet

Geen verrassing

De Man Die

“Maar misschien kunnen ze het daar nu terugplaatsen. Zo’n fantastisch poëtisch werk weghalen van een cultuurtempel als De Singel was een zwaktebod”, zegt veilingmeester en kunstkenner Peter Bernaerts van veilinghuis Bernaerts. Dat een verzamelaar er nu zo’n bedrag voor wil neertellen, vindt hij dan ook geen verrassing. “Het doet me veel plezier. De echte kunstliefhebber kan sneller dan de doorsneemens het verschil maken tussen de mens en de kunstenaar. Een verzamelaar die een Caravaggio koopt, maalt er niet om te weten dat die een vechtersbaas was die iemand heeft omgebracht. Die kijkt naar de kunst op lange termijn, en ziet wat nu gebeurd is rond Fabre als iets dat overwaait.” De verkoop siert de kunstmarkt, zegt Bernaerts. “Het toont hoe duurzaam kunst is. Het werk is gemaakt onafhankelijk van de realiteit waarin de kunstenaar zich nu bevindt.”

Toch is niet de hele kunstwereld het eens met die redenering. Kunstfilosoof Hans Maes (Universiteit van Kent) vindt het allemaal wat te gemakkelijk. “De financiële waarde is niet hetzelfde als de artistieke waarde”, zegt hij. “Wat privéverzamelaars doen en wat ze willen betalen, is hun zaak. Soms kan een controverse de prijs zelfs opdrijven. Maar ik ben van mening dat er wel degelijk een impact is geweest op de artistieke waarde.”

Lelijkheid

Omdat je die laatste niet zomaar kan losmaken van de persoon en diens morele denkkader, zegt Maes. “In een kunstwerk zijn houdingen zichtbaar die niet neutraal zijn. Neem nu

een verzinnebeelding van de kunstenaar die hogere doelen nastreeft. Je krijgt heel sterk de indruk van kunst als iets verhevens dat boven de wetten van de mens staat. Door Fabres veroordeling krijgt die houding een zekere lelijkheid. Ik vind het werk nu veel minder goed dan ik het vroeger vond. En ik ben niet de enige die er zo over denkt. Ik heb alle begrip voor mensen die vinden dat Fabre en zijn werken niet de ereplaats moeten hebben die ze vroeger hadden.”

Bernaerts hoopt dat het zover niet komt. “Zijn werk moet niet neergesabeld worden om wat hij deed. Het is goed dat de wantoestanden zijn aangeklaagd en dat er grenzen zijn getrokken. Maar als kijker moeten we er nu mee voort. Een kunstenaar kan ook daarin van tel zijn. Het zou enorm triestig zijn moest het genie van Fabre nu wegdeemsteren.”

Meet,

De Man Die De Wolken