Gazet van Antwerpen Stad en Rand
Eén voor allen, allen tegen Rusland
Finland en Zweden mogen toetreden tot de NAVO
“Een historische top” had NAVObaas Jens Stoltenberg vooraf voorspeld. En dat is het ook geworden, gisteren in de Spaanse hoofdstad Madrid. De regeringsleiders en staatshoofden van de dertig lidstaten besloten Finland en Zweden uit te nodigen om lid te worden van de NAVO, de oostflank te versterken en erkenden de dreiging van Rusland en China.
“Poetin wilde door zijn inval in Oekraïne minder NAVO. Hij krijgt nu net méér NAVO, pal aan de Russische grens dan nog. In feite het compleet tegengestelde van wat hij vroeg”, zei NAVO-secretaris-generaal Jens Stoltenberg. Hij doelde daarmee op het feit dat Turkije zich niet langer verzet tegen de toetreding van Finland en Zweden tot het bondgenootschap. Het akkoord werd al dinsdag op de vooravond van de top bereikt en is een grote stap vooruit voor de NAVO, en voor Finland en Zweden. Maar vooral ook voor de Turkse president Erdogan, zo zegt Turkijekenner en professor internationale politiek Dries Lesage (UGent). “Het is een opmerkelijk akkoord, met voldoende eten en drinken voor de Turken. Vanuit Turks standpunt kan dit zeker erkend worden als een overwinning. Turkije heeft altijd gezegd dat ze het enkel zouden toestaan als er aan bepaalde voorwaarden wordt voldaan, en dat is nu gebeurd.”
Ten koste van de Koerden
In de verklaring tussen de drie landen staan een reeks tegemoetkomingen opgesomd. Zo erkennen Zweden en Finland de in Turkije verboden Koerdische Arbeiderspartij (PKK) als terroristische organisatie. Er komt ook een akkoord met Turkije over uitlevering van PKK-strijders. Maar het akkoord gaat nog verder, zegt Lesage. “In de tekst gaat het over de PKK en aanverwante organisaties. Dat is een belangrijke toe
want de PKK werkt samen met bovengrondse organisaties die daar nu ook open staan voor vervolging. Er staat ook expliciet in dat de Syrische Koerden van de YPG een bedreiging vormen voor Europa.” En dat ze ook de Gülenbeweging, door Erdogan verantwoordelijk geacht voor de mislukte staatsgreep in 2016, niet langer zullen steunen.
Turkije voegt meteen de daad bij het woord. Het land gaat van Finland en Zweden de uitwijzing eisen van in totaal 33 mensen die lid zijn van de PKK en van Fetö, de organisatie van Fethullah Gülen.
Tegen Russische bedreiging
De toetreding van Zweden en Finland was niet het enige grote agendapunt tijdens de top. Het mag duidelijk zijn: de Russische invasie in Oekraïne heeft het westerse militaire bondgenootschap meer dan ooit verenigd. In geen tijd werd het nieuwe strategische concept goedgekeurd, zeg maar een blauwdruk voor het beleid met doelen en taken voor de komende tien jaar. Daarin wordt voor het eerst China vermeld: “Het daagt onze belangen, veiligheid en waarden uit ”. Maar vooral over Rusland is de NAVO helderder dan ooit: “Rusland vormt de grootste en meest directe bedreiging voor de veiligheid en de stabiliteit van het bondgenootschap.” Waar Rusland na het beeindigen van de Koude Oorlog op weg was een strategische partner te worden van de NAVO, is het nu een rivaal die de internationale rechtsorde heeft ondergraven.
Meer troepen voor de oostflank
“Wie Rusland met zulke scherpe bewoordingen uitdaagt, moet daar extra militaire middelen tegenover zetten”, zegt professor internationale politiek David Crievoeging, kemans (UA). De militaire aanwezigheid aan de oostflank wordt dan ook substantieel opgedreven. De Amerikaanse president Biden bevestigde dat er veel meer Amerikaanse troepen naar Europa komen, en daarvoor lijken ze vooral aan te sturen op het opdrijven van de Europese militaire aanwezigheid aan de oostgrenzen.
Zo krijgt Polen een vaste Amerikaanse basis waar het vijfde legerkorps wordt gestationeerd. Ook Roemenië krijgt 5.000 Amerikaanse militairen extra. De VS sturen ook twee F35-gevechtsvliegtuigen naar het Verenigd Koninkrijk, luchtafweersystemen naar Duitsland en Italië en torpedobootjagers naar Spanje. Washington steunt de modernisering van de Turkse F16-vloot. Een bedankje voor president Erdogan, die zijn verzet tegen de toetreding van Finland en Zweden opgaf.
Aan de drie Baltische staten, die zich rechtstreeks bedreigd voelen door de Russische buur, belooft het plan van Stoltenberg om 300.000 NAVO-militairen in hoge staat van paraatheid te brengen. Ook die zullen vooral gebruikt worden om de oostflank te versterken. Dat betekent niet dat ze allemaal permanent aan de Russische grens zullen staan. Maar ze krijgen wel allemaal een specifieke opdracht, zodat ze snel ingezet kunnen worden.
Doel van die opschaling van militaire capaciteit in Europa, voor het eerst sinds de Koude Oorlog zo fors, is Rusland afschrikken. Professor Criekemans: “De defensieve of ontradende capaciteit wordt uitgebreid. Het is dus zeker geen aanvoer van troepen en materiaal om aan te vallen.”