“We hebben ruim

W ie in België meer dan 100.000 euro op zijn of haar spaarrekening heeft staan, moet geen schrik hebben om dat geld bij een volgende bankencrisis te verliezen. Dat zegt Koen Schoors, professor economie aan de Universiteit Gent. Maar Schoors vindt de regeling in Cyprus wel volkomen rechtvaardig. Vindt u het eerlijk dat grote spaarders in Cyprus moeten meebetalen aan de redding van de banken? Koen Schoors: “Ja. Anders zou de belastingbetaler dat moeten doen. En dat is al helemaal oneerlijk. Bovendien moetendespaardersopCyprusdebankennietinhuneentje redden. De EU-lidstaten en het Internationaal Muntfonds leveren met 10 miljard euro de grootste bijdrage. En ook de schuldeisers van de banken moeten mee betalen.” Maar spaarders zijn toch geen beleggers? Een bakker die in Cyprus dag en nacht heeft gewerkt en geen tijd had om zijn centen op iets anders dan een spaarboekje te zetten, wordt nu ook gestraft. Daar ga ik niet mee akkoord. Die bakker heeft in Cyprus jarenlang een hoge rente van minstens 4 procent op zijn spaargeld gekregen. Daar kunnen wij in België alleen maar van dromen. De twee Cypriotische grootbanken, de Bank of Cyprus en de Laiki Bank, konden die hoge rentes geven omdat ze onverantwoorde risico’s namen. De spaarders hebben daarvan kunnen profiteren. Het is niet meer dan logisch dat ze nu ook mee betalen voor de risico’s waarvan ze ook de vruchten hebben geplukt. De spaarders kunnen er toch niets aan doen dat hun bank grote risico’s neemt. Neen, maar ze raken hun geld ook niet volledig kwijt. Spaarders die minder dan 100.000 euro op hun spaarboekje hebben staan, worden niet geraakt. De depositogarantieregeling blijft dus behouden. Spaarders van de Bank of Cyprus en Laiki Bank moeten wel een heffing op hun spaargeld boven 100.000 euro betalen. Die heffing kan oplopen tot 60 procent, maar in ruil krijgen ze aandelen. Ze kunnen dat geld dus eigenlijk nog terugwinnen. En intussen hebben de banken het broodnodige extra kapitaal. Ze gebruiken de spaarcenten van hun grootspaarders om een deel van hun schulden terug te betalen, en als het weer beter gaat met de bank zien de grootspaarders hun centen weer aangroeien. WatgebeurtermetdieCypriotischespaardersdiemeer dan 100.000 euro spaargeld hebben, maar dat bedrag hebben verdeeld over meerdere banken? Die spaarders blijven meer dan waarschijnlijk buiten schot. Het is heel moeilijk om informatie uit te wisselen over spaarders die bijvoorbeeld op bank A 80.000 euro spaargeld hebben staan en op bank B 30.000 euro. Die mensen ontspringen dus de dans.

Wie zijn die Cypriotische grootspaarders eigenlijk? Dat zijn rijke Cyprioten, maar ook rijke Britten en Russen die in hun eigen land belastingen willen ontduiken. Cyprus is op meerdere vlakken een belastingparadijs. De vennootschapsbelasting bedraagt er 10 procent, dat is de laagste van de Europese Unie. Het kleine Cyprus behoort ook tot de top drie van landen die investeren in Rusland. Dat bewijst dat veel Russen hun geld in Cyprus parkeren en het rechtstreeks gebruiken om te investeren in hun moederland.

De spaarders worden getroffen. De beleggers ook? Ja. Obligatiehouders en andere beleggers moeten op het gedeelte boven de 100.000 euro ook een groot deel van hun geld afgeven en krijgen in ruil minder aandelen dan de spaarders.

VindtudatderegelinginCyprusookinanderelanden moet worden toegepast? Absoluut. Het is niet eerlijk dat de belastingbetaler moet opdraaienvoorzakenwaarhijnietsaankandoen.Jemoet de verantwoordelijken zoveel mogelijk bij het reddingsplan betrekken. Ook in België zou dit de beste oplossing zijn. De kans is groot dat als Dexia vandaag nog als gewone bank zou bestaan en pas nu in de problemen zou komen, de overheid veel minder geld in de bank zou stoppen en de beleggers zou laten meebetalen. Dat zou een veel betere regeling zijn. De overheden in dit land, en dus de belastingbetalers, hebben nu meer dan 10 miljard euro in Dexia gepompt. En dan zwijg ik nog over de honderden miljarden euro aan garanties die we hebben gegeven en waarvoor Dexia bijna niets moet betalen, omdat de bank daar simpelweg niet toe in staat is. Als we de huidige regeling met Cyprus ook op Dexia hadden toegepast, was ons land die dikke 10 miljard euro niet kwijt. Dat geld hadden we voor veel andere dingen kunnen gebruiken. Om de crisis te bestrijden, om maar iets te zeggen. Maar er is geen weg terug. De garanties zijn gegeven en die 10 miljard euro zijn we kwijt. Als er morgen opnieuw een Belgische bank in de problemenkomt,zijndegrootspaardersdusnietmeerveilig? Toch wel. Banken moeten zich nu aan veel strengere regels houden, waardoor ze niet meer zo snel in de problemenzullenkomen.BovendienhebbenonzebankengrotereschuldendandeBankofCyprusofLaikiBank.Datbetekent dat de Belgische banken bij een probleemsituatie eerst hun schuldeisers, dus de instellingen en de obligatiehouders die leningen hebben gegeven aan de bank, kunnen aanspreken. Ze kunnen dan een deel van de schuld omzetten in aandelen van de bank. Op die manier zijn de schuldeisers hun geld niet kwijt, want die aandelen kunnen in de toekomst in waarde stijgen. En de bank heeft meteen geld om terug te kunnen functioneren. In Cyprus zijn de schuldeisers ook aangesproken, maar hun bijdrage was niet voldoende om de banken te redden. Daarom moeten de grote spaarders daar ook bijdragen. In België zou zoiets niet gebeuren. Maaralsikugoedbegrijp,heeftdeBelgischestaatdus meer dan 10 miljard euro weggegooid. Zelfs veel meer dan dat, want ik ben ervan overtuigd dat de staat de restbank Dexia nog eens ter hulp zal moeten schieten.SteleensdatDexiapasvandaagindeproblemen zoukomeninplaatsvanenkelejarengeleden.Indatgeval is het goed mogelijk dat de staat enkel de schuldeisers van die bank zou laten meebetalen. Schuldeisers zijn bijvoorbeeld instellingen en mensen die obligaties van die bank hebben gekocht en daar een jaarlijkse rente voor krijgen. Je zou bijvoorbeeld kunnen beslissen om 10 procent van wat elke schuldeiser nog te goed heeft van de probleembank, om te zetten in aandelen. Bevoorrechte schuldeisers, die als eerste moeten worden terugbetaald bij een faillissement, zouden in ruil voor hun centen een groter aandeel van bijvoorbeeld 20 procent kunnen krijgen. De schuldeisers betalen dan een kleine prijs. De spaarders moeten niet meebetalen en de staat ook niet.

Is het echt zo simpel? Absoluut. Het enige wat er zou kunnen gebeuren, is dat die schuldeisers naar de rechter stappen omdat ze niet akkoord gaan met die regeling. Maar dan nog denk ik dat dit systeem een grote slaagkans heeft. TothetGrondwettelijkHofdaarbrandhoutvanmaakt, zoals in Portugal. Je kan de bankencrisis in Cyprus niet vergelijken met wat er in Portugal is gebeurd. De Portugese besparingsmaatregelen maakten een onderscheid tussen groepen van mensen, zoals tussen ambtenaren en werknemers uit de privésector. Maar dat de schuldeisers als eerste worden aangesproken voor de redding van een bank, maakt gewoon deel uit van een hiërarchische volgorde.