“Sorry voor het instorten van uw huis”

Gasmaatschappij en overheid moeten tot 34 miljard euro schadevergoeding betalen door aardbevingen in Groningen

Onze excuses. De gasproductie heeft jarenlang aardbevingen veroorzaakt die diep ingrijpen in het leven van de bewoners van Groningen.” Na decennialang ontkennen heeft de Nederlandse Aardoliemaatschappij (NAM) dan toch toegegeven dat de gaswinning in Groningen voor veel ellende heeft gezorgd. De schade aan huizen, goed voor miljarden euro, moet nu worden vergoed.

Meer dan 170.000 huizen moeten gestut, hersteld en versterkt worden in heel de provincie Groningen in het noordoosten van Nederland. Dat zal zeker nog 27 jaar duren. De kostprijs: gemiddeld 200.000 euro per woning, in totaal 34 miljard euro. Te betalen door de NAM, de Nederlandse Aardolie Maatschappij, een samengaan van Shell en Exxon/Mobil. NAM exploiteert de Groningse gaslaag, de gasbel van Slochteren, al sinds de zomer van 1959. Toen werd op 22 juli om 6.33u een gasveld ontdekt onder de akker van boer Boon uit Kolham bij Slochteren. Vandaag, 56 jaar later, ligt die gasbel er nog. Of toch wat er van overschiet. Er zit nog genoeg in de grond om tot 2030 door te gaan, meent de NAM. Maar of het nog zo lang gaat duren, is zeer de vraag.

Veiligheid is onbelangrijk

Door het gas uit de bodem te trekken, drie kilometer diep, is de Groningse ondergrond een kaas met gaten geworden. Die gaten zakken geleidelijk in. Soms trilt de grond daardoor. Soms niet. En soms kraakt, schudt en beeft het in Groningen. In 1991 is dat begonnen. Maar het duurde tot twee maanden geleden voor de NAM wilde toegeven dat die aardbevingen iets met de gaswinning te maken hadden. Pas deze week heeft de gasproducent zich verontschuldigd bij de Groningers. Daarvoor was een studie nodig van de Onderzoeksraad voor Veiligheid, het onafhankelijke onderzoeksbureau van de overheid. “Niemand heeft zich om de veiligheid van de Groningers bekommerd sinds de ontdekking van het gasveld in 1959”, was de conclusie. De reden: dat gas bracht een mooie cent op en daar moest alles voor wijken. De Nederlandse economiehoogleraar Flip de Kam heeft berekend dat de Nederlandse schatkist er minstens 500 miljard euro aan heeft overgehouden. Het geld van het gas gaat namelijk niet alleen naar de NAM, maar ook naar de Nederlandse overheid. Daarvoor is Het Gasgebouw in het leven geroepen, een samenwerkingsverband tussen overheid en privé voor de gaswinning en -verkoop. Nederland bouwde met de opbrengst van de gaswinning zijn welvaart- en verzorgingsstaat uit.

“Dik beest onder de grond”

Ondertussen begon de aarde te beven. “Het leek of er een dik beest onder de grond aankwam. Een dof gerommel en toen begon het servies te schudden. Twee maanden later kon ik vanuit mijn fauteuil de voorbijrijdende fietsers groeten door de scheuren in de muur.” Dat verhaal, opgetekend in 2003 in de krant NRC, is wat zowat elke inwoner van bijvoorbeeld het dorpje Loppersum, heeft meegemaakt. En het wordt elk jaar erger. De eerste aardbeving kwam er in 1984, een kleintje van nauwelijks 1,5 op de schaal van Richter. Een verband met de aardgaswinning werd door iedereen afgedaan als ‘flauwekul’. De volgende dertig jaar werden de schokken alleen maar talrijker én intenser. In 1996 waren er 56, in 2013 al 119. Altijd werd het verband met de gaswinning ontkend. 2013 was het jaar van de kentering. De toezichthouders schoten wakker na de hevige beving in Huizinge op 16 augustus 2012: 3,6 op de schaal van Richter. Het onderzoek was duidelijk: “Als de gaswinning niet wordt teruggebracht, zullen nog zwaardere aardbevingen volgen.” Nu het verband tussen de gaswinning en de aardbevingen in Groningen vaststaat, moeten de overheid en de NAM de schade vergoeden en herstellen. De schade in heel de provincie wordt op 34 miljard euro geraamd. Een bijzonder zware aderlating voor de Nederlandse financiën.