Gazet van Antwerpen Stad en Rand
“Migratie hoeft geen probleem te zijn”
Antwerpse hulpverleners ondersteunen vluchtelingen in vestiging in België en in terugkeer naar het land van herkomst
Migratie hoeft geen probleem te zijn, het moet wel op een menselijke manier gebeuren”, zegt Richard Osei Bonsu van de Antwerpse vzw Omaniae. “Wij maken ons grote zorgen over het groeiend aantal mensen dat op zee, maar ook in de woestijn, sterft. Wie het halen, maar in België geen kans maakt, proberen we via allerlei cursussen zelfvertrouwen te geven zodat ze opnieuw de juiste keuzes in hun leven kunnen maken. Voor sommigen is dat de terugkeer.”
Richard Osei Bonsu, afkomstig uit Ghana, richtte drie jaar geleden in Antwerpen de vzw Omaniae op. Intussen telt de organisatie 600 leden. “Wij bekommeren ons om de vluchtelingen, van wie de meesten na een zware tocht door de woestijn en over zee tot hier zijn geraakt. De meesten hebben aan mensensmokkelaars grote sommen geld betaald voor een veilige overtocht. Helaas sterven velen onderweg. Wie overleeft, komt, ondanks de verschrikkelijkste dingen die ze onderweg hebben meegemaakt, met een koffer vol dromen toe. Hun frustraties en wanhoop zijn daarom des te groter wanneer blijkt dat België niet het land van melk en honing is. De meesten maken immers geen kans op een wettig verblijf. Met onze vzw Omaniae proberen we deze mensen, van wie de meesten dus zonder papieren, opnieuw geloof in zichzelf te geven.”
Theo Francken
Behalve bewustmakingscampagnes in verschillende Afrikaanse landen wil vzw Omaniae in Antwerpen mensen via workshops voorbereiden op een mogelijke terugkeer naar hun land. “In verschil- lende Afrikaanse landen hebben we een informatienetwerk uitgebouwd met de bedoeling mensen te ontmoedigen naar Europa te komen. De mensen die hier zijn, maar voor wie de situatie vaak uitzichtloos is, proberen we mondiger te maken. Zo hopen we van augustus tot december bijvoorbeeld een cursus schilderen of verzorging te organiseren. Op die manier kunnen vluchtelingen bepaalde vaardigheden ontwikkelen, en indien ze beslissen terug te keren dat niet met lege handen te moeten doen. Ik ben dit project eind vorig jaar gaan voorstellen aan staatssecretaris voor Asiel en Migratie Theo Francken, hij was zeer enthousiast.” Andere partners van Omaniae die hebben aangegeven mee in dit project willen stappen, zijn VDAB, het Rode Kruis, Fedasil, Samenlevingsopbouw en het Protestants Sociaal Centrum (PSC) in Antwerpen.
Verhaal
Het Protestants Sociaal Centrum (PSC), dat werkt onder de vlag van CAW Antwerpen, werkt al jaren met en voor vluchtelingen.
“De meesten die bij PSC terechtkomen, zijn mensen met een irregulier verblijf”, zegt Franc Rottiers van PSC. “Uiteraard krijgen we ook bootvluchtelingen over de vloer, maar het verhaal over hun reisroute is niet meteen het aangenaamste en dus ook niet het eerste dat ze willen vertellen. Wij vragen er daarom ook niet naar. Wij zijn hulpverleners en bieden sociojuridische en psychosociale hulp.” Nieuwkomers die in Antwerpen arriveren, als bootvluchteling, met het vliegtuig of over land, hebben meestal een adres of nummer van iemand uit hun gemeenschap. “Via die connecties komen ze bij ons terecht”, gaat Rottiers verder. “Als ze hier aankloppen, proberen we ze in de eerste plaats rust te geven. We ont- vangen hen in een familiale sfeer, bieden een koffietje aan, temporiseren. Tijdens het intake gesprek blijkt of ze juridische hulp in hun asieldossier nodig hebben of psychische of financiële hulp. Velen hebben een traumatische ervaring achter de rug. We verwijzen door naar Dokters van de Wereld, opvanghuizen zoals De Biekorf of De Overzet, naar moskee- of kerkverenigingen of organisaties die aan voedselbedeling doen.
Vrijwillige terugkeer
Een deel van de werking van PSC is het programma vrijwillige terugkeer dat onder beheer valt van Fedasil (Federaal Agentschap voor Opvang van Asielzoekers) . “PSC is een van de 34 partners in België die mensen informeren en begeleiden om vrijwillig naar hun land terug te keren. In Antwerpen zijn we de grootste speler. Vorig jaar hebben 479 mensen begeleid in hun vrijwillige terugkeer, op een totaal van 3500 voor heel België. In 2013 waren er dat zelfs 600. De grootste groepen komen uit Rusland, Oekraïne, Mongolië, Irak, zelfs Somalië.”
“Voor alle duidelijkheid: wij zijn geen terugkeerbureau”, benadrukt Rottiers. “Als mensen, en dat gebeurt frequent, in België geen uitkomst meer zien, informeren we ze over de mogelijkheden die er zijn om terug te keren.” Degenen die geen asiel hebben aangevraagd of uitgeprocedeerd zijn, worden ondersteund met een vliegtuigticket en een terugkeerpremie van 250 euro per persoon, 125 euro per minderjarige. Mensen die wel nog in hun asielprocedure zitten, kunnen aanspraak maken op het Europees Fonds voor Reïntegratie en in hun thuisland over een som van 700 euro, of als ze binnen een bepaalde periode terugkeren, 1500 euro om zich opnieuw te settelen.