Hirschbiegel rakelt met ‘Elser’ vergeten Duitse geschiedenis op

Omdat Duitsland er lang over heeft gedaan om zijn eigen geschiedenis onder de loep te nemen, is het verhaal van Georg Elser niet zo bekend. Elser was de man die op 8 november 1939 in een bierhal in München een bomaanslag pleegde op Adolf Hitler. Elser had er echter niet op gerekend dat Hitler door het slechte weer zijn toespraak zou inkorten en vroeger zou vertrekken. Het scheelde dertien minuten. Er vielen acht doden en 63 gewonden, maar Hitler was al op weg naar zijn persoonlijke trein. Elser vluchtte richting Zwitserland, maar had opnieuw pech. Aan de grens bleek hij over een verouderd visum te beschikken. Hij werd opgepakt en door de Gestapo gemarteld, maar bekende pas na een confrontatie met een geliefde. Jarenlang zat hij in Dachau opgesloten. In 1945 werd hij geexecuteerd, naar verluidt op bevel van Hitler. In Duitsland kende bijna niemand Elser, tot er in 1986 een biografie ( over hem verscheen. Een verfilming van en met Klaus Maria Brandauer in 1989 haalde verschillende prijzen binnen, maar verdween

Elser:

The Artisan) snel van de radar. Na een nieuwe, meer accurate biografie in 1999 begonnen de herdenkingen en gedenkstenen als paddenstoelen uit de grond te rijzen. Filmmaker Oliver Hirschbiegel, die wereldberoemd werd met over de laatste dagen van Hitler in zijn Berlijnse bunker, heeft nu een nieuwe film rond Elser. De regisseur probeert zo dicht mogelijk bij de waarheid te blijven. Voor het naziregime was Elser een enigma. Het heeft nooit helemaal geloofd dat de bijna perfect voorbereide aanslag het werk van één man kon zijn. Er moest een verband zijn met de Britse geheime dienst of met een communistisch netwerk, maar dat werd nooit gevonden. Voor de nazi’s was dat bizarre individualisme van Elser een compleet mysterie, en dat komt goed tot uiting in de film van Hirschbiegel. Voor de Nederlandse historicus Geert Mak was Elser een lichtpuntje in een donkere periode. Waarmee hij ergens ook aanraakt dat alle andere Duitsers Hitler als schapen hebben gevolgd. Dat aspect komt bij Hirschbiegel evenwel niet aan bod.

Der Untergang,

Beeld uit hoe één man een mysterie kon blijven voor het hele naziregime.