“Een leven als een Griekse tragedie”

Marc Andries schrijft roman over politieke activist Jef Van Extergem

Met de biografische roman

brengt auteur Marc Andries hulde aan de linkse flamingant Jef Van Extergem. Het tragische leven van deze bevlogen activist speelde zich voornamelijk af in hartje Antwerpen, maar eindigde in 1945 in een Duits concentratiekamp.

Een gedenkplaat aan de gevel en een foto in café Rode 7 op het Sint-Jansplein zijn de enige tastbare sporen die we in de stad nog terugvinden van Jef Van Extergem. Op die locatie richtte hij destijds de ‘Vlaamsche Kommunistische Partij’ op en tot enkele jaren geleden vergaderde de ‘Jef Van Extergem Club’ er. Het is dan ook een uitgelezen plek voor een afspraak met auteur Marc Andries. In zijn literaire carrière van intussen 66 jaar schreef Andries een dertigtal romans, verhalen- en gedichtenbundels en essays, naast zijn loopbaan bij Agfa-Gevaert en als directeur van het Antwerpse Fotomuseum.

“Het was in 1967 dat Louis Paul Boon mij voor het eerst over Jef Van Extergem vertelde en aanspoorde om een boek over die man te schrijven”, herinnert Andries zich. “Maar lange tijd bleef dat project in de koelkast. Het duurde tot na mijn pensioen in 2000 tot ik weer op zijn spoor kwam. Ik sprak toen maandelijks met een vriendengroep af in de Rode 7, waar ik zijn portret monumentaal aan de muur zag hangen.”

“In 2013 begon ik aan het opzoekingswerk en kwam daarbij verrassingen tegen. Zo vond ik een foto van zijn dochter Maria in de Rode 7, samen met haar dochter Cary en haar kleindochter. Zittend aan dezelfde tafel waaraan ik de dag voordien nog met mijn vriendenclub had vergaderd! Heerlijke avonturen voor een schrijver. Maar waar zijn Cary en haar dochter? Tot op heden niet gevonden. Jammer, want ik had haar graag een exemplaar mijn roman overhandigd.”

van

Het boek van ruim 400 bladzijden is historisch correct, maar het verhaal leest als een roman. De eerste sporen van Van Extergem zijn te vinden in de Montignystraat. “Hoewel geboren in Dendermonde, verhuisde hij op zeer jonge leeftijd naar Antwerpen, allicht naar de plek waar nu de Monty is. Daar baatte zijn moeder een café uit en combineerde zijn vader de job van kleermaker met activiteiten als socialistisch militant. De kleine Jef kreeg het socialisme met de paplepel mee en hield zelfs als kind al vlammende betogen tijdens partijmeetings.”

Voor de auteur was Van Extergem een held. “Heel zijn leven was rebels. Altijd in de marge van welke beweging dan ook. Een zeer eenzame man. Het leven van Jef Van Extergem is als een Griekse tragedie. Dat is het hoofdthema van mijn boek: de enkeling als speelbal, als slachtoffer van de harteloze willekeur van de machten die de wereld sturen.”

Van Extergem was meer dan een flamingant. “Hij was veeleer een regionalist en een internationalist. Net zoals ik Groot-Antwerpenaar en Europeaan ben. Het Belgische bestuursniveau was voor hem totaal overbodig. En als overtuigd democraat heb ik hetzelfde probleem met de erfelijke monarchie. Van het conservatieve ro- mantische Vlaamse gedoe moest hij niets weten. Beide richtingen van Vlaamsgezinden, links en rechts, hadden in de eerste plaats wel eenzelfde vijand: de Belgische staat. Maar hij werd ook lid van het Belgische verzet tegen de Duitsers tijdens WO II.”

Zijn activisme kwam Van Extergem duur te staan. “Vervolging, jaren gevangenis in de Begijnenstraat op amper twintigjarige leeftijd. Maar hij streed voor zijn idealen, zelfs toen hij ondergedoken moest leven. Als lid van het verzet werd hij verklikt, gemarteld in het kamp van Breendonk en ten slotte overgebracht naar het Duitse concentratiekamp Ellrich. Daar stierf hij van ontbering en verdween door de schoorsteen van het crematorium. Als rook over de bergen.”