Gazet van Antwerpen Stad en Rand
Minder Europa niet langer een taboe
Juncker lanceert vijf scenario’s voor de toekomst
SANDER LOONES Europees Parlementslid (NVA) “Eindelijk kan worden gediscussieerd over een divers keuzemenu in plaats van over de eeuwige eurofederalistische eenheidsworst.”
De Europese Unie viert later deze maand haar zestigste verjaardag. Voor Commissievoorzitter JeanClaude Juncker hét moment om als lidstaten te beslissen hoe ze in de toekomst willen samenwerken. Zelf schetst hij vijf uiteenlopende pistes. Niet te nemen of te laten. En mixen is toegestaan. Opvallend: ook minder Europa en meer macht bij de lidstaten is een optie. Daarmee doorbreekt Juncker een jarenlang taboe. Zij het met tegenzin.
1. Gewoon voortdoen
Als de lidstaten voor deze optie kiezen, dan doet de EU gewoon voort zoals ze bezig is. Hier en daar een beetje vooruitgang boeken, maar ook de dingen op hun beloop laten omdat er geen eensgezindheid over bestaat of omdat de lidstaten geen vertrouwen meer hebben in elkaar, waardoor ze bijvoorbeeld de binnengrenzen steeds vaker gaan controleren. Het is duidelijk dat Juncker deze optie veeleer als een waarschuwing geeft, dan als een echte toekomstvisie.
2. Focus op de eenheidsmarkt
Europa wordt herleid tot de succesformule waarover zelfs de meest eurosceptische lidstaten nog altijd tevreden zijn: een vrijhandelszone, niets meer dan dat. Vergeet de samenwerking over migratie of veiligheid. “Bij mijn weten is het de eerste keer dat de Commissie een scenario met minder Europa op tafel legt”, zegt een tevreden Sander Loones (N-VA). “Eindelijk kan worden gediscussieerd over een divers keuzemenu in plaats van over de eeuwige eurofederalistische eenheidsworst waar de Europese burgers meer dan de buik van vol hebben.”
3. Wie meer wil, kan in groepjes sneller gaan
Dit principe van een versterkte samenwerking is niet nieuw. Ze bestaat al: niet alle EUlidstaten zijn bijvoorbeeld lid van de eurozone of de Schengenzone. Wie nauwer wil samenwerken in kleinere groepen, moet daartoe de kans krijgen. Omdat het de voorbije jaren extreem moeilijk gebleken is om met 27 landen samen te werken, hebben onder anderen de Duitse bondskanselier Angela Merkel en onze premier Charles Michel er onlangs nog voor gepleit om deze weg vaker te bewandelen.
Volgens de liberale fractieleider Guy Verhofstadt is dit soort “Europa à la carte”, echter absoluut te vermijden. Juncker zelf noemt het idee “leefbaar en soms de enige manier om vooruitgang te boeken”. Nadeel is dat deze optie Europa nog ingewikkelder zou maken dan het al is.
4. Minder doen, maar
doelgerichter
Dit scenario lijkt een beetje op scenario 2, omdat ook hier
een aantal bevoegdheden opnieuw naar de lidstaten kunnen gaan. Het grote verschil is dat er op de belangrijkste vraagstukken van het moment wél zwaar moet worden ingezet om beter en dieper samen te werken: een sterke Europese grens- en kustwacht aan de buitengrenzen, met één stem spreken op het wereldtoneel en de installatie van een Europees leger. Juncker noemt dit: “meer doen op die domeinen omdat de burger dat van Europa verwacht”.
De Commissievoorzitter blijft stil over welke bevoegdheden beter kunnen terugkeren naar de natiestaten. Maar geen paniek: diegenen die vinden dat Europa zich met veel te veel moeit, zullen hun wenslijstjes snel klaar hebben.
5. Veel meer samen
doen dan ooit tevoren
Lidstaten moeten meer macht afstaan aan de EU. Dat is de optie-Verhofstadt, die door bijna heel Europa als utopisch wordt afgedaan. Maar ook voor sp.a-parlementslid Kathleen Van Brempt, die het gebrek aan echte oplossingen in Junckers tekst betreurt, is er geen andere optie dan deze. “De oplossing voor een duurzamer, socialer en sterker Europa kan er alleen maar komen mits een sterk Europees leiderschap.”
Het risico is dat al diegenen die zich nu al niet betrokken voelen bij de Europese Unie zich nog meer vervreemd gaan voelen van Brussel. Maar dat moeten we er volgens de voorstanders van meer Europa dan maar bijnemen.