Gazet van Antwerpen Stad en Rand
Erdogan zegt nee tegen het woord ‘nee’
Meer macht voor president Erdogan: ja of nee? Op 16 april moeten de Turken erover stemmen in een referendum. Tegenstanders hebben moeite om campagne te voeren. Een kijkje in de trukendoos van de informatiestrijd.
“Ik zie sociale druk op Belgische Turken om hun mening aan te passen. En dat in Brussel, de hoofdstad van de vrije meningsuiting!” Erdinç Utku, journalist in België voor een pluralistisch blad en voor het Turkse seculiere Cumhuriyet, is niet gerust in de campagne. Die verloopt dan ook verre van sereen (zie kader).
Het wordt een spannende nek-aan-nekrace over een vrij technische kwestie. Behouden de Turken hun parlementaire stelsel of gaan ze voor een presidentieel systeem waarbij president Erdogan ministers vrijer kan ontslaan, noodtoestanden uitroepen en aan de macht blijven tot 2029?
Waarom wil Erdogan dit referendum?
Volgens de AKP is dat de beste manier om fragiele coalitieregeringen te vervangen door ‘sterk leiderschap’. De AKP gaat ervan uit dat Turkije van binnen en van buitenaf bedreigd wordt. Dat gevoel is nog erger sinds de mislukte coup van 15 juli 2016. Erdogan greep die halfbakken poging tot staatsgreep direct aan om tegenstanders op te sluiten. Hij tekende de hervormingen uit achter gesloten deuren. Nu is er dus het referendum, de laatste stap.
FOTO'S AFP, EPA
Volgens tegenstanders glijdt Turkije verder af richting dictatuur. Toch ziet professor Dries Lesage, auteur van Wat je niet
mag weten over Turkije, de slechte staat van de Turkse democratie als gedeelde verantwoordelijkheid. “Erdogan is een wraakbeluste machtspoliticus. Maar andere partijen hebben hem gemaakt tot
wat hij is, door bijvoorbeeld de AKP te willen verbieden in 2008 of rechters met een dubbele agenda op hem af te sturen. Het is niet zo dat Turkije vóór Erdogan volop vrije pers en scheiding van de machten had.”
Wat is de campagnestrategie?
Lesage ziet steeds meer paranoia binnen de AKP. Dat vertaalt zich in de campagne. De AKP polariseert en trekt de aandacht naar het “slechte karakter” van tegenstanders, in plaats van naar de inhoud. Een ‘nee’ staat volgens premier Binali Yildirim en Erdogan gelijk aan steun voor het terrorisme en de coup.
Bovendien controleert Erdogan volgens de ngo Reporters without Borders de grote media.
Journalist Utku, die in het nee-kamp zit, wil een positieve campagne voeren. “Erdogan teert op het conflict. Wij proberen met positieve argumenten uit te leggen waarom dit voorstel niet goed is voor ons land. We zullen zien hoe de meetings en huisbezoeken gaan.” Meetings en huisbezoeken: het zijn inderdaad de enige wapens die de oppositie nu heeft.
Wat kunnen we verwachten in april?
De peilingen geven geen uitsluitsel. Als Erdogans ja-kamp wint, lijkt de Turkse samenleving zich gehoorzaam op te stellen tegenover een autoritair regime. Als het nee-kamp wint, is dat Erdogans eerste grote nederlaag sinds 2002. Dat kan het begin van de neergang zijn.