Gazet van Antwerpen Stad en Rand
“Dit verhaal sterft uit als ik het niet vertel”
VlaamsMalinese Aminata Demba maakt docu over eerste generatie Afrikanen in België
Canvas brengt zaterdag in Vranckx de documentaire
Pelikaanstraat 20, waarin Aminata Demba (29) het verhaal reconstrueert van haar Malinese vader, die in de jaren 70 naar Antwerpen kwam. “Het resultaat is méér dan een persoonlijke terugblik geworden.”
In Pelikaanstraat 20 stapt de
b Vlaams-Malinese actrice Aminata Demba in de voetsporen van haar overleden vader. Op zoek naar werk belandde Boubacar Demba in de jaren 70 in België. In een documentaire die ze samen met Leslie Verbeeck en Marijn Duijvestijn maakte, keert Aminata van Antwerpen terug naar Mali, op zoek naar haar verleden en andere migratieverhalen.
“Ik wil het verhaal van de eerste generatie Afrikanen vertellen. Zoals dat van mijn vader, die in de Antwerpse Pelikaanstraat belandde”, zegt ze. “Hij is ondertussen al twintig jaar overleden. Maar als ik over de De Keyserlei en door de stationsbuurt in Antwerpen wandel, bekruipt me nog steeds een nostalgisch gevoel. Destijds woonden er veel West-Afrikanen, nu is dat sterk verminderd. Velen zijn overleden, anderen keerden terug naar Afrika. Omdat ik vrees dat hun verhaal zal uitsterven, vond ik het mijn plicht om hun relaas door te vertellen aan de volgende generaties. Anders lijkt het alsof ze nooit hebben bestaan.”
Op het adres Pelikaanstraat 20 was in de jaren zeventig het Tourist Hotel gevestigd. “Alle WestAfrikanen huurden er een kamer, sommigen verbleven er zelfs vijf tot acht jaar. Vanuit het hotel dreven ze handel. Ze hadden hier con-
AMINATA DEMBA
Actrice ‘‘Ik wil hiermee jongeren aanmoedigen op zoek te gaan naar hun verleden. Je kan niet weten wie je bent zonder je eigen verleden te kennen.’’
tacten in de diamanthandel, anderen deden zaken in de textielindustrie. Goederen werden naar het hotel gebracht en verder verkocht. De hoteleigenaar liet dat allemaal toe, omdat de Malinezen professionele zakenlui waren met wie het correct handelen was. Zelfs nu nog doet het adres bij veel Malinezen die intussen teruggekeerd zijn naar Afrika, een belletje rinkelen.”
Werk in overvloed
Dat sommige Malinezen zeer lang bleven plakken, of zelfs nog altijd hier zijn, was niet het plan. “Mijn vader had België leren kennen door in Congo in de diamanthandel te werken. Toen kwam hij naar Antwerpen. Dat zou slechts tijdelijk zijn, maar er was werk in overvloed, in de haven en elders. Andere mensen bouwden een lucratieve zaak op of kregen een gezin. Daardoor werd de terugreis steeds uitgesteld en werd hun verblijf permanent.” Demba benadrukt dat Pelikaan
straat 20 niet alleen haar eigen verhaal vertelt. “Daar stappen we vrij snel van af, omdat zo’n insteek al vaker is gebruikt op tv. Ik praat ook met vrouwen die hun mannen volgden in hun avontuur, generatiegenoten met eenzelfde verhaal of een West-Afrikaanse vrouw die in Antwerpen een restaurant be- gon. Al werd alles voor mij toch weer persoonlijk toen we effectief gingen filmen in Mali.”
Toen Aminata 18 was, reisde ze voor het eerst naar Mali. “Na de dood van mijn moeder had ik de behoefte om meer over mijn roots te weten. Ook later kwam ik er nog verschillende keren. Ik ervoer geen gevoel van thuiskomen, maar ik had wel direct een band met de mensen, vooral met mijn familie. Al werd ik er ook geconfronteerd met het feit dat ik minder Malinees ben dan ik dacht. Zij hebben andere omgangsvormen. Zo is er een plaatselijke code om bepaalde verhalen niet meer te vertellen als de betrokken persoon overleden is. Een raar gebruik, en in mijn geval frustrerend aangezien ik net kwam om meer over het verleden te vernemen.”
“Ik wou ook ontdekken waarom zoveel Malinezen hun thuisland verlaten. Ook jongeren van vandaag voelen die behoefte. Maar het is er blijkbaar normaal dat je het nest verlaat en elders werk zoekt om de familie te onderhouden. Vroeger trok men vanuit de dorpen naar Senegal, Ivoorkust en Gambia. Maar later ook naar Congo-Brazzaville. De diaspora reikt zelfs tot in China en Frankrijk. Malinezen zijn van nature een nomadenvolk. Zelfs duizend jaar geleden trokken ze al rond.”
Het was via Kathy Lindekens, momenteel jongerenadviseur bij de VRT, dat Aminata in contact kwam met de redactie van Vranckx. “Ik wil met de documentaire vooral jongeren aanmoedigen op zoek te gaan naar hun verleden. Je kan niet weten wie je bent zonder je eigen verleden te kennen.”